مرتب کردن دندان ها با ارتودنسی ثابت

دندان ها به این دلیل نامرتبند که یا شخص سایز فکش کوچک است و یا سایز دندان هایش درشت می باشد و جهت مرتب کردن دندان ها با ارتودنسی ثابت یا متحرک نیاز به ایجاد فضای لازم جهت وارد کردن دندان های خارج از قوس به داخل قوس دندانی داریم که این کار به دو روش انجام می شود :یا مقداری از پهنای دندان ها را با تراش محدود کاهش می دهیم و یا اقدام به کشیدن دندان نموده که جهت تقارن در هر فک دو دندان ( معمولا دندان های شماره ۴ ) را می کشیم .
مدت زمان درمان ارتودنسی در موارد غیر کشیدنی کوتاه تر و هزینه نیز کمتر است. روش اجرا با چسباندن چند نگین (براکت) روی دندان ها و نصب سیم درون شیار براکت ها انجام می شود .این سیم ها فنری بوده و دندان ها را در قوس مناسب قرار می دهند.

چه مشکلاتی در طی درمان ارتودنسی ثابت ممکن استپیش بیاید و در این مواقع چه باید کرد؟

یکی از شایع ترین مشکلاتی که می تواند در طی دوره درمان ارتودنسی ثابت برای بیمار پیش بیاید، شکسته شدن باند اتصال براکت به دندان و یا به اصطلاح شکستگی براکت است. در این حالت براکت از دندان جداشده و به سیم چسبیده و متحرک است و به همین دلیل گاها" باعث زخم شدگی و آزردگی انساج اطرافش میگردد. از طرف دیگر وقتی براکتی از دندانی جدا می گردد، درحالی که بقیه دندانها که دارای براکت هستند به روال درمان و حرکت خود ادامه میدهند، این دندان فاقد براکت است که از حرکت باز ایستاده و از سیر درمان ارتودنسی عقب میافتد. متاسفانه برای نصب مجدد این براکت، برای اینکه این دندان به سطح دیگر دندانهای جابجا شده برسد، متخصص ارتونسی می باید جریان رو به جلو درمان را متوقف نماید و با کاهش اندازه سیم و نرم و مرتجع تر کردن آن، شرایط را به گونه ای مهیا سازد تا این دندان عقب افتاده به آرامی و بدون شانس صدمه دیدن ریشه آن، به حرکت خود ادامه دهد و به سطح دیگر دندان ها برسد که این به معنای طولانی تر شدن روند درمان است. در این صورت بیمار در صورتی که دارای موم های ارتودنسی ثابت است می تواند با چسباندن آنها از آزردگی و ناراحتی خود کاسته و در غیر این صورت با چسباندن مقداری موم عسل و یا مواد مشابه،این کار را به انجام رساند و به منظور جلوگیری از اختلال در روند درمان باید هرچه سریع‌تر خود را به مطب متخصص ارتودنسی رسانده و مشکل را حل نماید.

یکی دیگر از اتفاقات احتمالی در طی دوره درمانی ارتودنسی ثابت، احتمال قورت دادن بعضی تکه های جدا شده وسایل ارتودنسی توسط بیمار است. در این مواقع، بیمار باید ضمن حفظ خونسردی خود از هرگونه اقدام عجولانه و خطرناک، نظیر سعی در بالا آوردن آنچه بلعیده است، پرهیز نموده  و با متخصص ارتودنسی تماس بگیرد.  در مواردی که قطعه بلعیده شده ایجاد عارضه‌ای نکرده باشد، ‌بیمار می تواند با خوردن پوره سیب زمینی و مواد مشابه که ضمن خوردن راحت آن، امکان دفع بدون خطر قطعه بلعیده شده را فراهم می آورد  شانس دفع آن را افزایش دهد.

یکی دیگر از وقایع شایع در حین درمان ارتودنسی ثابت ، خم کردن سیم ارتودنسی و یا بیرون زدگی انتهایی آن از ته آخرین براکت یا حلقه نصب شده روی دندان است، اگر سیم خم شده باشد چون دندان های اطراف آن شانس حرکت نامطلوب می‌یابند بنابراین، باید در اولین فرصت به متخصص ارتودنسی مراجعه نمود و این مشکل را برطرف کرد و در صورت آزردگی گونه ها به علت بیرون زدگی سیم از بخش انتهایی، بیمار میتواند ضمن استفاده از موم ارتودنسی و یا دیگر مواد مشابه به عنوان حایل و جداساز،با مراجعه با متخصص ارتودنسی خود نسبت به رفع معضل اقدام نماید. لازم به ذکر است که بیمار نباید خودسرانه نسبت به تغییر شکل و یا قطع سیم به کمک وسایل غیر متعارف اقدام نماید، چرا که ضمن احتمال  افزایش شانس آسیب رساندن به دیگر نقاط دهان و دندان خود، امکان شکستن دیگر براکت ها و یاخمیدگی شدیدتر سیم نیز فراهم می گردد.

بطورکلی بیماران ارتودنسی باید بدانند، وارد آمدن هر گونه نیروی مازاد بر نیروی ارتودنسی که توسط متخصص ارتودنسی به دندان ها وارد می آید، بسیار خطرناک بوده و احتمال تحلیل و از دست رفتن حیات دندان را افزایش می دهد بنابراین، این بیماران بایستی در طول دوره درمان ارتودنسی خود از انجام  ورزش‌هایی مانند ورزشهای رزمی، کشتی و بوکس پرهیز نموده و  در صورت مبادرت به سایر ورزش‌ها نیز ضمن رعایت مسایل ایمنی، در صورت امکان از  گاردهای محافظ دهانی استفاده نمایند.

زمان مناسب شروع درمان ارتودنسی

همه ما می‌دانیم که پیشگیری بهتر از درمان است . پس بهتر است جوری برنامه ریزی کنیم که نیاز به درمان ارتودنسی خاصی نباشد یعنی در هر مرحله‌ای باید تلاش کرد جلوی ایجاد مشکلات را گرفت یا حل کردن آن‌ها را درآینده راحت‌تر کرد!

– زمان مناسب شروع درمان ارتودنسی کی است؟
برای گرفتن پاسخ صحیح به این سوال نیاز است که سوال با دقت بیشتری مطرح شود و به این شکل عوض شود که: درهر سنی ارایه چه نوع خدمت ارتودنسی‌ای برای بیمار مناسب یا مقدوراست؟
طی این مقاله امیدواریم پاسخ کاملی به سوالات پیرامون زمان مناسب درمان ارتودنسی داده باشیم.

پس برای اولین قدم ابتدا ملاحظات لازم در دوران جنین و حتی قبل از آن را مرور می‌کنیم: در درجه اول لازم است والدین اطلاعات اولیه در مورد مکانیزم تکامل جنین داشته باشند تا با تغذیه درست، مواد مورد نیاز برای رشد و تکامل صحیح در اختیار جنین قرار گیرد. در مورد مسایل مرتبط به درمان ارتودنسی مشکلات اندکی هستند که به صورت صرفا ژنتیکی (یا کاملا ژنتیکی) منتقل می‌شوند. برخی بیماری‌ها به قدری آزار دهنده هستند که حتی ممکن است برای پیشگیری از آن پزشکان بچه دارنشدن را به زوجین پیشنهاد کنند! در مورد مسایل مرتبط با ارتودنسی و ارتوپدی فک و صورت این نوع ممانعت‌ها بسیار نادر هستند. بنابراین اغلب پیشگیری خاصی از دید ژنتیک در این مرحله معنی ندارد!
در دوران جنینی برخی مراقبت‌ها به شکل روتین انجام می‌شود تا ریسک مشکلات کم باشد: مثلا با نکشیدن سیگار ریسک ایجاد شکاف لب و کام کم شود. ولی اگر با وجود این مراقبت‌ها در بررسی‌های سونو گرافی مشکلی دیده شد، بهترین کار آماده کردن والدین از نظر آگاهی و روحی برای تدابیر لازم در زمان‌های مورد نظر است. پس اغلب موارد در دوران جنینی کافی است تغذیه و مراقبت‌های بارداری روتین انجام شود و نیاز به تدبیر خاصی از سوی متخصص ارتودنسی نخواهد بود.
بعد از تولد موارد معدودی هستند که نیاز به مداخله متخصص ارتودنسی خواهد بود. به عنوان مثال تدابیر خاص برای نوزادان دچار شکاف لب/کام یا نوزادانی که فک پایین بیش از حد کوچکی دارند.

در دوران کودکی و زمانیکه درآمدن دندان‌های شیری روبه کامل شدن هست، هیچ ضرری ندارد اگر یک متخصص ارتودنسی آگاه و یا یک متخصص اطفال آشنا با مباحث ارتودنسی کودک را معاینه کند. این کار را حتی یک دندانپزشک آگاه می‌تواند به درستی انجام دهد.

گاه با یک نگاه به دندان‌های شیری اطفال و در سنین بالا‌تر (حول و حوش ۶ سالگی) با بررسی رادیوگرافی دندان‌ها، می‌توان پیش بینی‌هایی را انجام داد و رویش دندان‌ها و رشد فکین را با راهنمایی‌هایی یا با ارایه دستگاه‌هایی هدایت کرد تا کودک در آینده از نیاز به درمان ارتودنسی های پیچیده نجات پیدا کند. یا مشکلات کوچک را با دستگاه‌های متحرک یا ثابت کوتاه مدت حل کرد.

اگر در مراحل قبلی هیچ معاینه حرفه‌ای روی کودک انجام نشده، هنوز دیر نیست.
در اغلب کودکان بهترین سن اولین معاینه حدود ۷-۸ سالگی است. ممکن است حتی هیچ دستگاهی به کودک ارایه نشود ولی با دستوراتی خاص یا با کشیدن برنامه ریزی شده دندان‌ها می‌توان به کودک کمک کرد که از مشکلات پیچیده تری مانند نهفتگی دندان‌ها و… نجات یابد و یا مشکلات کوچک وی با دستگاه‌های متحرک و کوتاه مدت حل شود. این کار را حتی یک دندانپزشک آگاه می‌تواند انجام دهد.

گاه کودک نیاز به هدایت رشد فکین (ارتوپدی فک وصورت) دارد. در این صورت بهترین زمان حول و حوش بلوغ فرد است: یعنی اوایل نوجوانی. این سن برای دختر خانم‌ها کمتر است و آقا پسر‌ها وقت بیشتری از این نظر دارند. این کار اغلب با ارتودنسی متحرک یا ثابت کوتاه مدت انجام می‌شود.
و اما وقتی صحبت از ارتودنسی ثابت و کامل می‌شود، بهترین سن زمانی است که دندان‌های آسیای بزرگ دوم در حال رویش هستند. یعنی اواسط نوجوانی.

اما‌گاه برخی مشکلات فک وجود دارد که درمان ارتودنسی را بایست به تاخیر انداخت تا بتوان دقیق‌تر تصمیم گرفت. به عبارتی برای برخی بهتر است تا حدود ۱۸ سالگی و حتی بیشتر صبر کرد!

 

توصیه های حین درمان ارتودنسی

درمان ارتودنسی ممکن است بین یک تا سه سال طول بکشد و در این مدت بیمار باید همکاری لازم را با پزشک در زمینه امور درمانی انجام دهد تا هم طول دوره درمان کم تر شود و هم درمان ارتودنسی به بهترین شکل صورت گیرد. نکاتی در زمینه مراقبت های همزمان درمان ارتودنسی که لازم است بدانید در زیر بیان شده است.

توصیه های حین درمان ارتودنسی

اجتناب از بعضی غذا ها
غذا هایی مثل چیپس ، آدامس و پاپ کرن نباید در زمانی که تحت درمان ارتودنسی هستید استفاده شود. هر چند دست کشیدن از این قبیل مواد ممکن است مشکل باشد ولی برای داشتن دندان های صاف و سالم در انتهای درمان ارتودنسی ضروری است و می تواند حتی باعث کاهش دوره درمان ارتودنسی نیز شود.

سایر غذا هایی که باید اجتناب شوند در طول درمان ارتودنسی:

غذاهای چسبنده و آنهایی که باید زیاد جویده شوند مانند آدامس و تافی شکلاتی و سوهان و ….
غذاهای خشک مانند دانه های سفت ، آب نبات ها ، یا غذا های یخ زده سفت شده و چیپس
غذا هایی که باید گاز زده شوند نیز مناسب ارتودنسی دیمون نیستند مانند سیب ، هویج و ذرت…بهتر است این نوع میوه ها تکه تکه شده بعد مورد استفاده قرار گیرند.

احساس شل شدن دندان
در روزهای اول درمان ارتودنسی ممکن است دندانهایتان کمی شل شود. پس از درمان ارتودنسی این امر طبیعی است و دلیل آن تطابق دندان ها با وضعیت جدیدشان است.

شل شدن براکت های ارتودنسی
در صورتی که احساس کردید براکت یا سیم ارتودنسی شل شده است به مطب متخصص ارتودنسی مراجعه نمایید تا وضعیت آن را به حال نرمال برگرداند.

مراقبت ویژه از براکت ها و سیم های ارتودنسی
در طول دوره درمان ارتودنسی ضرورت دارد که خیلی از وضعیت براکت ها محافظت کنید. شکسته شدن این براکت ها ممکن است باعث افزایش طول دوره درمان شما شود. تنها راهی که موجب می شود درمان ارتودنسی موفق و دندان های صاف داشته باشید توجه به این نکته است که دندان ها باید در محل مناسب که توجه پزشک با براکت ها محکم شده اند باشند پس همیشه آنها را چک کنید.

کلیات ارتودنسی

هنگام مراجعه به متخصص ارتودنسی، به دنبال یافتن پاسخ به پرسش هایی هستیم که در ذهنمان قرار دارند. پرسش هایی نظیر اینکه “کدام درمان برای مشکل دندان هایمان یا فک و دندان فرزندمان مناسب است؟  “ ارتودنسی ثابت یا ارتودنسی متحرک” ؟ آیا احتیاج به وسایل خارج دهانی وجود دارد؟ آیا می توانیم از درمان هایی با وسایل همرنگ دندان یا نامرئی استفاده کنیم؟ آیا مشکل من یا فرزندم فقط با درمان ارتودنسی ثابت قابل حل است و یا اینکه برای حصول نتیجه مناسب باید با درمان هایی از قبیل جراحی فک و صورت یا درمان های دیگر دندان پزشکی توام گردد؟ آیا راه حل دیگری غیر از درمان ارتودنسی برای رفع مشکل وجود دارد؟
در اینجا به تعدادی از روش های درمان ارتودنسی، کاربردها، مزایا و معایب آن ها بصورت کلی اشاره ای خواهیم داشت تا شاید پاسخی باشد به سوال های پیش رو. هرچند باید توجه کنیم که بهترین نوع درمان فقط بوسیله متخصص ارتودنسی و متعاقب معاینات کلینیکی و بررسی رادیوگرافی ها و قالب های مطالعه پیشنهاد می گردد.

درمان ارتودنسی متحرک (Removable Orthodontics)

ارتودنسی متحرک معمولاً برای تصحیح رابطه فک بالا و پایین، تحریک رشد فکین، حرکات تک دندانی و … مورد استفاده قرار می گیرند. بیشتر در بچه ها و قبل از سنین 10-9 سالگی کاربرد دارند. به وسیله مورد استفاده در ارتودنسی متحرک “پلاک ” می گویند. “پلاک ” ها گاهی در یک فک و زمانی در هر دو فک استفاده می شوند. بیشتر اوقات مرحله اول درمان ارتودنسی با این “پلاک “های متحرک صورت می گیرند تا زمینه را آماده سازند تا در مرحله بعدی و زمان و سن مناسب بتوان درمان ارتودنسی ثابت برای مرتب کردن دقیق کل دندان ها انجام گردد.
در ارتودنسی متحرک برای ساخت پلاک باید قالب گیری انجام شود و قالب به لابراتوار فرستاده شود. پلاک ها معمولاً دارای اجزا فلزی (استنلس استیل) هستند که بر روی صفحه ای پلاستیکی (آکریلی) قرار می گیرند تا بتوان آن ها را به راحتی در داخل دهان مستقر نمود.

درمان ارتودنسی ثابت (Fixed Orthodontics)

عمده درمان های ارتودنسی به صورت ثابت هستند. برای حرکات و جابه جایی دقیق دندان ها و حرکت ریشه آن ها معمولاً از درمان های ارتودنسی ثابت استفاده می شود. وسیله اصلی که برای ارتودنسی ثابت بکار می رود را “براکت “می نامند. با استفاده از ” براکت ” هایی که به دندان چسبانده می شوند و سیم هایی از جنس “نیکل تیتانیوم ” و “استنلس استیل “که در شیار آن ها قرار می گیرند و با بکارگیری بعضی وسایل کمکی دیگر از جمله “الاستیک ” ها و فنر های فلزی می توان دندان ها را حرکت داد.
معمولا در  ارتودنسی ثابت از ” براکت ” های فلزی و از جنس استنلس استیل هستند استفاده میشود ولی برای اینکه ظاهر بهتری داشته باشند و کمتر دیده شوند از جنس سرامیک و یا کامپوزیت های فشرده که همرنگ دندان هستند نیز ساخته می شوند. معمولا در ارتودنسی ثابت از براکت های همرنگ دندان بیشتر برای بزرگسالان که خواهان این هستند که براکت ها کمتر دیده شوند به کار می روند. در ارتودنسی ثابت در  داخل براکت های همرنگ دندان نیز می توان از سیم های فلزی “روکش دار ” همرنگ استفاده نمود. براکت های همرنگ دندان گرانتر هستند و کمی کار با آن ها سخت تر است. در ارتودنسی ثابت ” براکت ” ها را اعم از فلزی یا همرنگ دندان را با مواد کامپوزیتی که آن ها نیز همرنگ دندان می باشند، به دندان ها می چسبانند. در صورت استفاده از براکت های مخصوص در بعضی از درمان ارتودنسی می توان آن ها را از پشت و از ناحیه زبان به دندان چسباند که به این نوع درمان ارتودنسی ثابت، ” لینگوال ” یا ” زبانی ” می گویند. این نوع درمان ارتودنسی  دارای محدودیت های فراوانی هست. از جمله گران بودن، محدودیت در حرکات دندانی، ناراحت کردن و آزار زبان.

بنابر این از این نوع درمان ارتودنسی نمی توان بصورت گسترده استفاده کرد. تنها مزیت آن، این است که چون براکت ها به سطح داخلی دندان ها و نه سطح بیرونی آن ها چسبانده می شوند بنابر این در حالت عادی دیده نمی شوند و یکی از مواردی است که به آن ” ارتودنسی نامرئی ” می گویند.
براکت ها اندازه و سیستم های مختلفی نیز دارند و توسط شرکت های مختلف ساخته می شوند و بنا بر سلیقه، راحتی و تشخیص متخصص ارتودنسی مورد مصرف قرار می گیرند. این سیستم ها اغلب در اصول بیومکانیکی و نتیجه نهایی حاصل اختلاف زیادی ندارند.

براکت های سلف لایگیت : براکت های سلف لایگیت به انواعی از براکت ها گفته می شود که به هیچ گونه الاستیک یا سیم جهت اتصال نیاز ندارد. در اینگونه براکت ها یک مکانیزم داخلی جهت باز و بسته کردن تعبیه شده است. برتری اصلی این براکت ها شامل صرفه جویی در زمان و بستن سریع تر، کاهش سطوح نیروی وارده به دندان ها بخصوص در مراحل اولیه درمان ارتودنسی ، کمک به بهداشت دهانی بهتر و درمان راحت تر می باشد. یکی از کارآمد ترین براکت های سلف لایگیت، سیستم Damon می باشد که در صورت صلاح دید متخصص ارتودنسی می تواند گزینه خوبی برای درمان ارتودنسی بسیاری از ناهنجاری ها باشد.

وسایل خارج دهانی و جانبی ارتودنسی : متخصص ارتودنسی گاهی برای نیل به نتیجه مطلوب تر درمانی ممکن است وسایل خارج دهانی برای بیمار تجویز کند. رایج ترین آن ها ” هدگیر ” می باشد. ” هدگیر ” هرچند ظاهر خیلی جالبی ندارد اکا یکی از بهترین وسایل برای عقب بردن فک بالا می باشد و در نوجوانان و قبل از سن بلوغ کارایی بسیار بالایی دارد. از دیگر وسایل جانبی می توان به پیچ های باز کننده فکی، ایمپلنت های موقت برای اعمال نیروی بهتر، دستگاه های بین فکی و … نیز اشاره داشت که چون همگی در داخل دهان قرار می گیرند قابلیت پذیرش آن ها برای بیماران بالا است. هرکدام از این وسایل کاربرد خاص خود را دارند که متخصص ارتودنسی بنابر ضرورت می تواند ار آن ها استفاده کند.

ارتودنسی نامرئی  (Invisible Orthodontic)

بسیاری از افرادی که خواهان درمان ارتودنسی هستند، اولین مشکلشان ظاهر وسایل ارتودنسی می‌باشد. این امر بخصوص در بزرگسالان و افراد شاغل که شغلشان بصورتی است که باید با افراد زیادی رو در رو صحبت کنند مانند مجریان تلویزیونی، هنرپیشه‌ها، مسئولین فروش، دبیران و غیره بیشتر دیده می‌شود. علاوه بر استفاده از ارتودنسی “لینگوال” یا “زبانی”، ارتودنسی نامرئی دیگر، استفاده از پلاک های پلاستیکی شفاف اینویزالاین برای حرکات دندانی است.

از مهمترین دلایلی که افراد تمایل زیادی به انجام ارتودنسی نامرئی دارند، عدم ایجاد پوسیدگی، طراحی دیجیتال و سریع، عدم نیاز به قالب‌گیری‌های مکرر و استفاده از قالب‌های شفافمی‌باشد که به زیبایی بیمار در طول درمان ارتودنسی کمک بسزایی می‌کند.

درمان ارتودنسی

ارتودنسی علم تصحیح روابط نامناسب فک و دندان و جفت و ردیف کردن دندان های نامنظم است. درنهایت، با انجام ارتودنسی ثابت مشکلات مربوط به نظم، ترتیب و قرارگیری دندان ها در فک برطرف شده و فرد می تواند با کیفیت بهتری غذا بخورد و از زیبایی بیشتری هنگام صحبت کردن و لبخند زدن برخوردار باشد.

بهترین زمان ارتودنسی ثابت چه زمانی است؟

زمانی که ساختمان های صورت در حال رشد هستند، ارتودنسی ثابت راحت تر و ساده تر انجام می شود و در زمان کمتری موفقیت بالاتری خواهد داشت.

سن مناسب در دخترها قبل از ۱۳ سالگی و در پسرها قبل از ۱۵ سالگی است. اگر این زمان سپری شود تصحیح روابط به زمان و انرژی بیشتری نیاز دارد. البته در سنین بالاتر، بیشترین هدف درمان ارتودنسی، مرتب کردن دندان ها و در سنین پایین تر بیشترین هدف درمان ارتودنسی، رفع اختلالات فکی و تغییر چهره است.

سن بیمار از این نظر اهمیت دارد که به ما نشان می دهد چه امکاناتی برای درمان ارتودنسی در اختیار داریم.

آیا زمانی برای پیش درمان ارتودنسی در اختیارمان است یا خیر؟ یا اصلا چنین درمان هایی ضروری است؟ آیا از فاکتور رشد می توان کمک گرفت یا خیر؟ تمام جواب ها برای درمان ارتودنسی به سن بیمار ختم می شود؛ به همین دلیل بیماران را از نظر سنی دسته بندی می کنیم. البته فراموش نکنید که تا زمانی که دندان در دهان است می توان این درمان ارتودنسی را انجام داد و به قول معروف هیچ وقت دیر نیست.

دوره درمان ارتودنسی چند سال است؟

درمان ارتودنسی به طورمعمول حدودا یک سال ونیم تا ۲سال و نیم طول می کشد، البته به دنبال آن برای حفظ روابط بین دندانی باید تا مدتی از پلاک نگهدارنده استفاده کرد. همانطور که گفته شد، مدت و زمان درمان ارتودنسی بستگی به نوع درمان و سن بیمار هم دارد.

درمان ارتودنسی به چند صورت است؟

درمان ارتودنسی به ۲صورت: ۱. متحرک ۲. ثابت
روش متحرک به طور معمول برای دختران از ۹ تا ۱۰ سالگی و برای پسران از ۱۰ تا ۱۱ سالگی مناسب است. همچنین درمان ارتودنسی از طریق روش ثابت برای دختران ۱۲ تا ۱۳ سالگی(به بعد) و برای پسران ۱۲ تا ۱۴ سالگی(به بعد) انجام می شود.