هزینه ارتودنسی و تاثیر این کار روی زیبایی

یکی از راه های زیبا تر شدن ارتودنسی است که بر خلاف عملهای زیبایی خیلی سریع به خواسته ی خود نمی سید و در این کار باید صبر و تحمل زیادی داشته باشیم…

شاید بپرسیم ارتودنسی چیست؟

ارتودنسی یکی از مهمترین رشته‌های تخصصی دندانپزشکی است.

همچنین اولین تخصص معرفی شده در دندانپزشکی می‌باشد . کار ارتودنسی بیشتر تصحیح مال اکلوژن یا جفت شدن نامناسب دندانهاست. این امر می‌تواند ناشی از موقعیت نادرست دندانها یا دو فک نسبت به هم باشد یا ممکن است درجاتی از هر دو مشکل در یک فرد موجود باشد. درمان‌های ارتودنسی ممکن است تنها بر تصحیح موقعیت دندانها و یا تغییر الگو و جهت رشد دو فک (درمان‌های ارتوپدیک) متمرکز باشد.زمان مناسب برای شروع درمان ارتودنسی بستگی به نوع ناهنجاری دارد؛ در مورد بیمارانی که مشکلات اسکلتی دارند، به‌عنوان مثال فک بالای آنها جلوتر از موقعیت طبیعی است یا برعکس فک پایین‌شان عقب‌تر از موقعیت مناسب خود قرار گرفته، بهترین زمان برای شروع درمان ارتودنسی، سال‌های قبل از بلوغ است چون می‌توان از رشد کودکان و نوجوانان برای درمان ارتودنسی

 این ناهنجاری‌ها استفاده کرد، بنابراین حوالی سن ۹سالگی برای دختر خانم‌ها و حوالی سن ۱۱سالگی برای پسرها توصیه می‌شود.

در مورد مشکلاتی که صرفا مربوط به دندان‌ها می‌شود محدودیت سنی وجود نداشته ولی زمان طلایی برای درمان ارتودنسی حوالی ۱۲سالگی است. نظر انجمن ارتودنتیست‌های آمریکا و ایران نخستین مشاوره با متخصص ارتودنسی باید در سن ۷سالگی باشد تا درصورت نیاز به اقدامات پیشگیری فرصتی از دست نرود.

ارتودنسی در بسیاری از کشورهای دنیا با تفاوتهایی آموزش داده می‌شود. در ایران یک دندانپزشک پس از ۶ سال تحصیل دندانپزشکی و اخذ مدرک دکترای عمومی دندانپزشکی می‌تواند در آزمون پذیرش دستیار (رزیدنت) تخصصی دندانپزشکی شرکت کند و در صورت قبولی وارد این دورهٔ تخصصی شود. طول دورهٔ رسمی تخصص ارتودنسی در ایران ۳ سال است.

در مطب یک متخصص ارتودنسی، هزینه ی ارتودنسی به صورت پیش پرداخت -حدود یک چهارم مبلغ کلی- دریافت می شود. سپس درمان ارتودنسی ثابت یا متحرک که حدود ١٨ تا ٢۴ ماه طول می کشد آغاز می شود و بقیه ی هزینه به صورت اقساط ماهیانه دریافت می گردد.

با توجه به اینکه ارتودنسی با زیبایی صورت و لبخند سروکار دارد و با در نظر گرفتن مراجعات ٢ ساله به مطب هزینه ی ارتودنسی زیاد نیست.

این مطلب را هم در نظر بگیرید که بسیاری از ابزارها و دستگاههای ارتودنسی وارداتی هستند و با نوسانات قیمت ارز قیمت آنها نیز تغییر می کند. ولی متخصص ارتودنسی شما، وقتی هزینه ی ارتودنسی شما را تعیین کرد، باوجود تورم و نوسانات بازار این هزینه در طول دو سال بدون تغییر می ماند.

برخی از درمانگاهها و کلینیکهای دندانپزشکی، ممکن است هزینه ی ارتودنسی را کمتر از مطبهای خصوصی محاسبه کنند که البته انتخاب بین محیط مطب و درمانگاه به سلیقه و نظر فرد بستگی دارد.

باورهایی که درباره ارتودنسی وجود دارد

باورهای غلط در مورد ارتودنسی

ارتودنسی ثابت در واقع درمان ناهنجاری ‌هایی است که در رابطه با دندان‌ها و فک‌ ها نسبت به قاعده جمجمه وجود دارد.

در درمان ارتودنسی ثابت دندان‌ها به مکان و نقطه‌ای حرکت داده می‌شود که از لحاظ زیبایی بهترین حالت ممکن را ایجاد کند. در این مقاله به یکک  سری از باور های غلطی که در میان مردم وجود دارد بپردازیم و این باور های غلط را رفع کنیم با ما همراه باشید.

1-روش‌های جدید ارتودنسی تبلیغاتی و بی‌معناست

یکی از این روش های جدید درمان ارتودنسی،  ارتودنسی است که از ده تا 12 سال پیش در دسترس مردم قرار گرفته است. ارتودنسی نامرئی در واقع به طلق‌های شیشه‌ای گفته می‌شود که با توجه به ناهنجاری‌های دندانی تعداد آنها متفاوت است. این طلق‌های ارتودنسی تا چند سال پیش تنها برای برخی درمان‌های ویژه قابل استفاده بود، اما بسیاری از این مشکلات مرتفع شده است. البته هنوز هم درمان ارتودنسی همه ناهنجاری‌ها با این وسیله مقدور نیست. این طلق‌های بیرنگ روی دندان‌ها قرار می‌گیرند و به زحمت می‌توان آنها را دید. بیمار هم هر دو هفته این طلق‌ها را تعویض می‌کند و متخصص ارتودنسی طلق جدیدی را که با توجه به وضع دندان‌های بیمار به شرکت سازندهه سفارش داده وارد دهان بیمار می‌کند. بنابراین حتی در صورت تغییر رنگ این طلق‌ها هم با توجه به این‌که زود تعویض می‌شوند، بهه چشم نمی‌آیند. این درمان ارتودنسی فوق‌العاده راحت است و در طول درمان ارتودنسی، کمتر کسی متوجه می‌شود که چیزی روی دندان‌های بیمار قرار دارد. البته همان‌طور که گفتم این طلق‌ها محدودیت‌هایی دارد و تنها 15 تا 20 درصد افرادی که نیاز به ارتودنسی دارند می‌توانند از اینها استفاده کنند. ضمن این‌که این درمان بسیار گران است. البته نوع دیگری از درمان ارتودنسی نامرئی هم هست که در طول درمان مشخص نیست که سیم‌ها در سمت داخلی دندان‌های بیمار قرار دارند. در این روش سیم‌های ارتودنسی از داخل رویی دندان‌ها نصب می‌شود. این درمان ارتودنسی هم کاملا موثر است هرچند زمانگیرتر و گران‌تر از درمان‌های معمولی است، اما بسیارر مطلوب است و از آنجا که نوع برکت‌های ارتودنسی با برکت‌های معمولی فرق دارد، زبان را اذیت نمی‌کند و به نسوج اطراف دندان هم صدمه نمی‌زند وو تنها باید بهداشت دهان و دندان بخوبی رعایت شود.

2-ارتودنسی فقط باعث زیبا شدن دندان‌ها می‌شود

این باور نادرستی است. ارتودنسی ناحیه پایینی صورت را به طور کامل تحت تاثیر قرار می‌دهد و نه تنها لبخند، بلکه فرم لب و ارتفاع بینی تا چانه را اصلاح می‌کند. به عبارت دیگر با ارتودنسی ثابت می‌توان چهره بیمار را بهتر کرد. می‌توان صورت خیلی گرد راا کشیده‌تر نشان داد. زمانی که ما وضع مطلوبی برای صورت بیمار در نظر بگیریم دندان‌ها و فک‌ها باید در موقعیتی باشد که نهایت زیباییی را فراهم کند و ارتودنسی می‌تواند این کار را انجام دهد.

3-بزرگسالان نمی‌توانند ارتودنسی انجام دهند

این که بزرگسالان نمی‌توانند ارتودنسی انجام دهند، باور نادرستی است. ارتودنسی سن خاصی ندارد. نوزادی که با کام شکری به دنیا آمده در همان ابتدا تحت درمان ارتودنسی قرار می‌گیرد. به دلیل برخی سندرم‌ها مانند سندرم کروزن نیز ارتودنسی زودتر انجام می‌شود که معمولا با جراحی همراه است. این درمان ارتودنسی برای افراد بسیار مسن هم می‌تواند جوابگو باشد. البته ارتودنسی برای بچه‌ها در کشورهایی مثل آمریکا در سن شش سالگی انجام می‌گیرد. این که گفته می‌شود ناهنجاری‌های دندانی بیشتر از گذشته شدهه است، یک باور درست است.

4-پلاک ثابت ارتودنسی بهتر از متحرک است

در گذشته در بسیاری از موارد از ارتودنسی متحرک استفاده می‌شد، اما اکنون این روش بندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد و تقریبا کنار گذاشته شده است. ارتودنسی متحرک نمی‌تواند دندان‌ها را در یک فضای سه‌بعدی جابه‌جا کند اما در ارتودنسی ثابت، امکان جابه‌جایی دندان‌ها در یک فضای سه بعدی وجود دارد. در روش درمانی ارتودنسی متحرک موفقیت تا حد زیادی به همکاری بیمارر بستگی دارد. در عین حال برخلاف آنچه تصور می‌شود، روش درمانی ارتودنسی ثابت کمتر به دندان‌ها صدمه می‌زند؛ چراکه دندان‌ها درر جهت کنترل شده حرکت می‌کنند. اگر از ارتودنسی متحرک استفاده شود، ریشه دندان در جهت نامناسبی حرکت می‌کند که ممکنن  است به تحلیل ریشه منتهی شود.

5-ارتودنسی، درمان همه ناهنجاری‌های دندانی است

برخی انحرافات و ناهنجاری‌ها در فک یا دندان می‌تواند به کمک ارتودنسی درمان شود. برخی ناهنجاری‌های فک بالا و پایین نیز بهتر است در سن خاصی نسبت به وضع رشدی بیمار درمان شود. به طور مثال برای درمان ناهنجاری‌های فک نسبت به جمجمه بهترر است در سنین رشد ارتودنسی انجام شود و ناهنجاری رفع شود تا در سال‌های بعد نیاز به جراحی به حداقل برسد، اما برخی از ناهنجاری‌ها از کنترل خارج است. برخی از ناهنجاری‌ها ممکن است آنقدر شدید باشد که درمان ارتودنسی به تنهایی نمی‌تواند آنن  را درمان کند.

6-ارتودنسی معایبی هم دارد

ارتودنسی یک درمان است و قرار نیست چیزی را خراب کند. اگر این درمان درست انجام شود و هم متخصص ارتودنسی و هم بیمار کار خود را درست انجام دهند مشکلات و عوارض بعدی برای فرد ایجاد نخواهد شد. در ارتودنسی بهداشت حرف اول را میزند بیمار باید تمامم دستورات متخصص ارتودنسی را بدرستی اجرا کند و نحوه درست مسواک زدن و نخ کشیدن دندان‌ها را رعایت کند. بی‌شک، گذاشتنن برکت‌ها و سیم‌های ارتودنسی در دهان، گیر غذایی را بیشتر می‌کند و اگر بیمار در رعایت بهداشت کوتاهی کند دندان‌ها پوسیده می‌شوند.. متخصص ارتودنسی هم در درمان ارتودنسی هم باید اصول را رعایت کند در غیر این صورت ممکن است ریشه دندان‌ها کوتاه شود.. معمولا کسانی که مشکلات فکی و دندانی دارند مشکلات لثه‌ای هم خواهند داشت. درمان ارتودنسی برای رفع این مشکلات همم بسیار کمک کننده است. دندانی که کج‌شده به لثه و نسوج اطراف خود صدمه می‌زند، اما زمانی که این دندان با ارتودنسی صاف ‌شود،، نیروی وارده به فک و جویدن نیز بهتر می‌شود.

7-دندان‌ها بعد از ارتودنسی هم تغییرشکل می‌دهند

این موضوع تا حد زیادی به روش ارتودنسی بستگی دارد. اگر روش انتخاب شده برای درمان بیمار از ابتدا ارتودنسی ثابت باشد، نتیجه خیلی بهتری  به همراه خواهد داشت. البته بیمار نیز باید برای افزایش موفقیت درمان نکاتی را مورد توجه قرار دهد. در اینجا سهم متخصص ارتودنسی 80 درصد و سهم بیمار 20 درصد است و همکاری آنها با هم احتمال موفقیت در درمان را افزایش می‌دهد. اما امروزهه  بندرت پس از درمان ارتودنسی بازگشت مجدد ناهنجاری را در بیمار مشاهده می‌کنیم.

نکات مهم درباره ارتودنسی که شاید ندانید

ارتودنسی درمانی مختص دوران نوجوانی نیست و بسیاری از بزرگسالان نیز حتی در سنین بالا از این درمان بهره مند می شوند.پس بهتر است ابتدا کمی در مورد دندان ها توضیح دهیم. دندان ها در بسیاری از افراد در زاویه درست و فاصله مناسب از هم رویش نمی کنند. در بعضی افراد دندان ها ممکن است خیلی نزدیک به هم یا روی هم رویش پیدا کنند و بدین ترتیب نامرتبب و شلوغ خواهند بود.

نکته بعدی به تفاوت سایز فک و دندان ها برمی گردد، یعنی امکان دارد فک کوچک بوده ولی دندان ها بزرگ باشند که دراین صورت دندان ها شلوغ به نظر می رسند. برعکس این حالت هم باعث می شود، بین دندان ها فاصله ایجاد شود.

 درمواردی مانند، افتادن و از دست دادن زود هنگام دندان های شیری یا دائمی، برخی از انواع مشکلات پزشکی، تصادف و عاداتی مثل مکیدن شصت دست و... هم می تواند منجر به بروز این اختلالات شود. در آخر اینکه افراد زیادی که دچار نامرتبی دندان هستند گاهی با ظاهر خود مشکل دارند. ارتودنسی به آنها کمک می کند لبخند زیباتری داشته باشند.

 ارتودنسی چیست؟

ارتودنسی علم تصحیح روابط نامناسب فک و دندان و جفت و ردیف کردن دندان های نامنظم است. درنهایت، با انجام ارتودنسی مشکلات مربوط به نظم، ترتیب و قرارگیری دندان ها در فک برطرف شده و فرد می تواند با کیفیت بهتری غذا بخورد و از زیبایی بیشتری هنگام صحبت کردن و لبخند زدن برخوردار باشد.

 بهترین زمان ارتودنسی چه زمانی است؟

زمانی که ساختمان های صورت در حال رشد هستند، ارتودنسی راحت تر و ساده تر انجام می شود و در زمان کمتری موفقیت بالاتری خواهد داشت.

سن مناسب ارتودنسی در دخترها قبل از ۱۳ سالگی و در پسرها قبل از ۱۵ سالگی است. اگر این زمان سپری شود تصحیح روابط به زمان و انرژی بیشتری نیاز دارد. البته در سنین بالا تر، بیشترین هدف درمان، مرتب کردن دندان ها و در سنین پایین تر بیشترین هدف درمان ارتودنسی، رفع اختلالات فکی و تغییر چهره است.

سن بیمار از این نظر اهمیت دارد که به ما نشان می دهد چه امکاناتی برای درمان ارتودنسی در اختیار داریم. آیا زمانی برای پیش درمانی در اختیارمان است یا خیر؟ یا اصلا چنین درمان هایی ضروری است؟ آیا از فاکتور رشد می توان کمک گرفت یا خیر؟ تمام جواب ها به سن بیمار ختم می شود؛ به همین دلیل بیماران را از نظر سنی دسته بندی می کنیم. البته فراموش نکنید که تا زمانی که دندان در دهان است می توان این درمان ارتودنسی را انجام داد و به قول معروف هیچ وقت دیر نیست.

 دوره درمان ارتودنسی چند سال است؟

درمان ارتودنسی به طورمعمول حدودا یک سال ونیم تا ۲سال و نیم طول می کشد، البته به دنبال آن برای حفظ روابط بین دندانی باید تا مدتی از پلاک نگهدارنده استفاده کرد. همانطور که گفته شد، مدت و زمان بستگی به نوع درمان و سن بیمار هم دارد.

درمان های ارتودنسی به چند صورت است؟
به ۲صورت: ۱. ارتودنسی متحرک ۲. ثابت
روش ارتودنسی متحرک به طور معمول برای دختران از ۹ تا ۱۰ سالگی و برای پسران از ۱۰ تا ۱۱ سالگی مناسب است. همچنین درمان از طریق روش ثابت برای دخترانن ۱۲ تا ۱۳ سالگی(به بعد) و برای پسران ۱۲ تا ۱۴۴ سالگی(به بعد) انجام می شود.

ارتودنسی متحرک چیست؟
از فک بالا و پایین بیمار قالب گرفته شده و پلاک بالا و پایین ساخته می شود. ارتودنسی متحرک مزیت های خاص خود را دارد؛ از جمله بیمار می تواند هنگام غذا خوردن آن را از دهانش بیرونن آورده و بعد از استفاده ازمسواک و نخ دندان دوباره در دهانش بگذارد. این روش ارتودنسی برای افرادی که سن کمتری دارند بهتر است، زیرا علاوه بر مشکلات دندانی، می تواند ناهنجاری های استخوانی فک ها را نیز رفع کند ولی در انجام حرکات دندانی محدودیت دارد.

 کدام نوع درمان ارتودنسی ارجحیت دارد؟

هر کدام از این روش های درمانی موارد تجویز خاص خود را دارد. روش متحرک ارتودنسی بیشتر برای بیماران زیر ۱۲ ۱۴ سال کاربرد دارد و بعد از آن به دلیل تثبیت نسبی ساختمان های استخوانی فک ها عملا روش ارتودنسی متحرک تاثیر زیادی دربر نخواهد داشت. برای بیمارانی که بالاتر از این سن هستند معمولا درمان ثابت تجویز می شود تا دندان ها در وضعیتی منظم ترر  در فک قرار گیرند.

اگر در سنین بالا نیاز به تصحیح وضعیت استخوان فک ها وجود داشته باشد (که در بسیاری از موارد در سنین پایین تر با درمان های معمولی و ارزان تر، ارتودنسی متحرک درمان پذیر هستند). علاوه بر درمان ارتودنسی ثابت، جراحی فک نیز مد نظر قرار می گیرد که توسط متخصص جراحی دهان و فک و صورت انجام می شود.

ارتودنسی ثابت چیست؟
دراین نوع ارتودنسی  اجزای کوچکی به نام «براکت» توسط مواد دندانپزشکی روی سطح دندان چسبانده می شود و بدون اینکه به دندان آسیبی برساند، توسط سیم ها و کش هایی مخصوص، دندان ها به سمت مورد نظر سوق داده می شود. در این روش ارتودنسی همه این اجزا ثابت بوده و بیمار نمی تواند به صورت دلخواه آنها را از دهان خود خارج کند. این روش معمولا برای درمان های دندانی قابل اجراست، زیرا علاوه بر حرکت دادن دندان ها، ریشه های آنها را هم حرکت می دهد، بنابراین متخصص ارتودنسی کنترل بیشتری روی دندان ها دارد.

عوارض ارتودنسی چیست؟
بیمارانی که متقاضی درمان ارتودنسی هستند باید بهداشت بسیارخوبی داشته باشند، چون در شرایط قرارگیری پلاک های متحرک و به خصوص براکت و سیم های ثابت رعایت بهداشت دهان مشکل تر می شود و اگر بیمار دقت و تمرکز کافی در رعایت بهداشت خود نداشته باشد، دندان ها زیر براکت و سیم های ارتودنسی به سرعت دچار پوسیدگی می شوند.

مشکل بعدی احتمال برگشت درمان است. به اصطلاح «برگشت» بخشی جدایی ناپذیر از درمان ارتودنسی است. این وضعیت درصورتی که بیمار دستور متخصص را برای استفاده منظم از پلاک های نگهدارنده بعد از درمان ثابت نادیده بگیرد یا در بیمارانی که توسط دندانپزشک غیرمتخصص ارتودنسی درمان شده اند، مشاهده می شود.

 

ارتودنسی، از عوامل ایجاد تا درمانی فراگیر

دندان‌های انسان دارای اعمال و وظایف گوناگونی هستند؛ چنان که می‌دانید، آن‌ها در جویدن، خرد کردن لقمه غذایی و آماده‌سازی آن برای بلع و ورود غذا به دستگاه گوارش کمک می‌کنند. دندان‌ها همچنین در تکلم و واضح و فصیح صحبت کردن نقش زیادی دارند. وجود دندان‌ها و نحوه قرارگیری آن‌ها در محل مناسب در زیبایی و ایجاد جذابیت در چهره انسان نیز نقش غیر قابل انکاری ایفا می‌کنند.

گاهی نظم و ارتباط صحیح بین دندان‌ها و دو فک به دلایل مختلفی برقرار نشده یا در هنگام رویش دندان‌ها به دلایل به‌وجود آمدن اختلالات در مسیر طبیعی و صحیح رویش دندان‌ها دستخوش تغییر نامطلوب شده، در نتیجه آن مشکلات و ناهنجاری‌هایی ایجاد می‌شود که رفع آن‌ها نیاز به انجام درمان‌های ارتودنسی و ارتوپدی دو فک دارد.

ماهیت ارتودنسی

ارتودنسی یعنی منظم کردن دندان‌ها و برقراری رابطه صحیح بین دندان‌ها و دو فک به نحوی که بتوانند وظایف خود را در سلامتی کامل و به‌خوبی انجام دهند.
در مواردی که دندان‌های شخصی کج و معوج و نامرتب هستند یا دندان‌های یکی از دو فک بیش از حد بیرون زده است، نیاز به درمان‌های ارتودنسی احساس می‌شود. از طرف دیگر در مواقعیی که یکی از دو فک بالا یا پایین بیش از اندازه کوچک یا بزرگ یا فاصله بین دندان‌ها زیاد است، ارتودنسی راه حل مناسبی برای رفع این نقایص به شمار می‌رود.
همچنین متخصصان ارتودنسی به افرادی که هنگام باز و بسته کردن دهان، فک پایین شان به سمت راست یا چپ منحرف می‌شود یا هنگام بستن دهان، تعدادی از دندان‌های جلوی دهان آنان به هم نمی‌رسند و نمی‌توانند با هم تماس و ارتباط برقرار کنند، درمان‌های ارتودنسی را پیشنهاد می‌کنند. در مواردی هم که کودکان در سنین بین 6 تا 12 سالگی که سن تبدیل دوره دندان‌های شیری به دندان‌های دائمی است و اصطلاحاً به آن «دوره دندانی مختلط» گفته می‌شود به دلایل مختلفی از قبیل افتادن دندان‌های شیری و رویش دندان‌های دائمی، دچار اختلال و نامرتبی می‌شوند که می‌بایست به منظور بررسی و اصلاح روند رویش دندان‌ها به متخصص ارتودنسی مراجعه شود.

بهترین درمان ارتودنسی

قرار نگرفتن صحیح دندان‌ها و دو فک باعث ایجاد صورت نازیبا و گاه امتناع بیمار از پرداختن به فعالیت‌های اجتماعی، نشاط و خنده شده، گوشه‌گیری و انزوا را در فرد به همراه دارد و در نهایت سبب ایجاد مشکلات روانی در او و تشدید آن‌ها می‌شود.
از سوی دیگر به دلیل آنکه تمیز کردن دندان‌های نامرتب و برداشتن پلاک دندانی ارتودنسی از روی سطوح مختلف دندان‌ها بسیار مشکل است، پوسیدگی‌های دندانی و حتی بیماری‌های لثه نیز در این افراد بیشتر دیده می‌شود.
خوشبختانه امروزه درمان‌های ارتودنسی با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی در سنین مختلف انجام می‌شود و به نتایج مطلوب هم می‌رسد. با توجه به افزایش سن مراجعه‌کنندگان برای انجام ارتودنسی و فراگیر شدن این نوع از درمان و از سوی دیگر پیچیدگی‌های بالای درمانی برخی از بیماران، وجود ارتباط مقابل بین رشته ارتودنسی و سایر رشته‌های دندانپزشکی مانند پروتز و جراحی فک و صورت اجتناب ناپذیر است.
امروزه استفاده از ابزارهای جدید در ارتودنسی، نقش مهم و بسزایی را در درمان ایفا می‌کنند و یکی از این ابزارها که دردهه اخیر ابداع شده و مورد استفاده قرار گرفته، «مینی ایمپلنت‌های ارتودنسی» هستند که در ایران نیز همگام با سایر کشورها توسط متخصصان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ارتودنسی به قیمت از دست رفتن سلامتی

«ردیف کردن دندان‌ها در یک جلسه»، «لبخند زیبا»، «طراحی لبخند»، «ارتودنسی» و... تبلیغات متعدد دیگر؛ اینها فقط بخشی از تبلیغاتی است که افراد را برای انجام درمان‌های زیبایی دندان‌ها تشویق می‌کنند، چرا؟

زیبایی خواست همه است، چون در برقراری ارتباط موثر و تحت‌تاثیر قراردادن افرادی که با آنها در ارتباط هستیم، نقش مثبتی دارد. دندان‌ها به‌عنوان یکی از عناصر مهم صورت در ایجاد این زیبایی نقش ویژه‌ای دارند. زیبایی دندان‌ها با سالم، سفید، ردیف و هماهنگ‌بودن آنها در کنار یکدیگر و در کنار بافت‌های مجاورشان تامین می‌شود. برای کسانی که یکی از این اجزای تشکیل‌دهنده زیبایی یا سلامتی وجود ندارد، همیشه وسوسه‌ای برای برطرف کردن اشکال وجود دارد. کسب این زیبایی ممکن است از پرداخت مبلغی پول تا فداکردن کامل سلامت دندان‌ها پرهزینه باشد.

روش‌های درمان برای ردیف‌کردن دندان‌ها

برای ردیف‌کردن یا ردیف نشان‌دادن دندان‌ها دو راه درست و نادرست وجود دارد: روش صحیح درمان، ارتودنسی است که با حرکت‌دادن تاج و ریشه دندان به موقعیت صحیح انجام می‌شود. در این درمان، مشکل به‌صورت صحیح برطرف شده و دندان‌ها با حفظ سلامتی‌شان ردیف می‌شوند. (اینکه این درمان ارتودنسی توسط چه کسی انجام شود، در ادامه در بخش مربوط به آن بحث خواهیم کرد.) در روش دوم، حرکتی در دندان‌ها انجام نمی‌شود، بلکه با تراشیدن یا اضافه‌کردن مواد همرنگ، دندان‌ها به ظاهر ردیف‌شده به نظر می‌رسند. ایراد اصلی این روش آن است که فرد قسمتی از بافت سالم دندان خود را از دست می‌دهد که هیچ‌گاه نمی‌تواند آن را به دست آورد. از طرف دیگر این درمان‌ فرد را مشتری دایمی دندانپزشکی خواهد کرد، چراکه به‌طور مکرر دچار تغییر رنگ دوره‌ای یا مشکلات لثه و دندان خواهد شد. در این روش که همراه با تراشیدن و افزودن مواد ترمیمی است، معمولا بخشی از قسمت بیرون‌زده تاج دندان که شامل بخش بسیار مهم و نازک دندان یعنی مینای دندان است، تراشیده می‌شود و در قسمت فرورفته مواد همرنگ دندان افزوده می‌شود تا سطح دندان صاف به نظر برسد. تراشیدن بافت سالم دندان و اضافه‌کردن مواد ترمیمی همرنگ به دندان و افزایش ضخامت آن هر دو برای دندان و بافت‌های نگهدارنده آن مخرب بوده و مشکلاتی را در پی خواهد داشت که پایانی ندارد. توصیه ما این است که حتی اگر تمایل به درمان ارتودنسی ندارید برای پیشگیری از به‌خطرافتادن سلامت دندان‌هایتان از این درمان‌ها هم استفاده نکنید.

چرا نیاز به درمان ارتودنسی است؟
سلامت دندانی بهتر، پیشگیری از بروز بیماری‌های لثه، کارایی بهتر دندان‌ها در جویدن و تکلم، زیبایی بیشتر و افزایش اعتمادبه‌نفس مهم‌ترین دلایل انجام ارتودنسیهستند. هرچند مهم‌ترین دلیل ایجاد پوسیدگی و ناراحتی لثه میکروب‌ها هستند و رعایت کامل بهداشت دهان و دندان می‌تواند مانع از فعالیت این میکروب‌ها شوند، ولی مهارت و آشنایی افراد برای انجام این اقدامات یکسان نیست. اگر به دلیلی سطحی از دندان درست تمیز نشود خطر بروز پوسیدگی و ناراحتی لثه آن را تهدید خواهد کرد. دندان‌هایی که به‌صورت کج‌روی هم قرارگرفته‌اند و دسترسی مناسبی برای تمیزشدن ندارند، می‌توانند پناهگاه‌های بیشتری برای میکروب‌های ایجادکننده پوسیدگی و ناراحتی لثه فراهم کنند. مشکل مضاعف این است که در این موارد امکان دسترسی برای ترمیم صحیح ناحیه توسط دندانپزشک وجود نداشته و عملا شکل نامناسب ترمیم ایجادشده پناهگاه دیگری برای فعالیت میکروب‌ها و تشدید بیماری خواهد بود. در افرادی که رابطه دندانی صحیح وجود ندارد، عملکرد جویدن تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد. در ناهنجاری‌های خفیف تاثیرپذیری ناچیز ولی در ناهنجاری‌های شدید مثل به‌هم‌نرسیدن دندان‌ها عملکرد جویدنی دندان‌ها تا حد زیادی مختل شده و لازم است بیمار تلاش زیادتری برای جویدن داشته و از خوردن بعضی غذاها اجتناب کند. عدم جویدن کافی غذاها، هضم آنها را در دستگاه گوارش دچار مشکل می‌کند. در تکلم صحیح نحوه قرارگیری دندان‌ها برای ادای برخی از حروف مثل «ش»، «س»، «ف» و «و» اهمیت زیادی دارد. قرارگیری صحیح دندان‌ها امکان کنترل خروج هوا در حد مناسب برای تلفظ صحیح حروف را فراهم می‌کند. در مواردی که اختلالات گفتاری وجود دارد رفع موانع فیزیکی و ایجاد رابطه صحیح دندانی بخشی از درمان را تشکیل می‌دهد. زیبایی دندان‌ها خواسته قریب به اتفاق افرادی است که برای درمان ارتودنسی به ما مراجعه می‌کنند. حتی اگر فرد از نظر عملکرد دندانی یا سلامت دندانی تقاضای درمان ارتودنسی داشته باشد، با شروع درمان ارتودنسی، زیبایی دندان‌ها را هم به خواسته خود اضافه می‌کند. تحقیقات معتبر دانشگاهی در دنیا، تاثیرات مثبت درمان ارتودنسی را در دوره‌ای از زندگی که اهمیت آن زیادتر است، تایید می‌کنند. به‌طور مثال افزایش زیبایی چهره در سنین ازدواج تاثیر مثبتی در نوع و کیفیت ازدواج داشته است.

چه کسی صلاحیت انجام درمان ارتودنسی را دارد؟

برای فردی که بیماری قلبی دارد، آیا مراجعه به پزشک عمومی یا پزشک متخصص در سایر رشته‌ها صحیح است؟ بدیهی است که بهترین فرد برای درمان یک مشکل قلبی، متخصص قلب است. بنابراین بهره بردن از مزایای درمان ارتودنسی هنگامی میسر است که درمان توسط فرد صحیح که در این رشته تحصیلات تخصصی دارد، انجام شود. به‌دلیل ماهیت پیچیده درمان ارتودنسی در ارتباط با کارکردن با رشد و استخوان، این رشته اولین رشته تخصصی تاسیس‌شده در تخصص‌های دندانپزشکی و حتی قبل از تاسیس رشته جراحی بوده است. این به این معنا است که افراد برای فعالیت در این رشته باید پس از کسب تخصص و مهارت کافی مبادرت به درمان ارتودنسی کنند. این افراد کسانی هستند که پس از طی دوره دندانپزشکی به‌مدت شش سال در دانشگاه‌ها و اخذ درجه دکترا در امتحان ورودی تخصصی شرکت می‌کنند و از بین افراد شرکت‌کننده، افراد با رتبه‌ ممتاز در دوره تخصصی رشته ارتودنسی پذیرفته می‌شوند. این افراد با طی دوره سه تا چهارساله در دانشگاه‌های معتبر به‌عنوان متخصص ارتودنسی شناخته می‌شوند که در امتحانات بورد تخصصی شرکت کرده و با اخذ درجه بورد تخصصی به بالاترین سطحح تحصیلی در این رشته نایل می‌شوند. متاسفانه به‌دلیل عدم‌امکان کنترل درمان ارتودنسی توسط نهادهای نظارتی، ممکن است برخی از دندانپزشکان عمومی یا دندانپزشکان متخصص در رشته اطفال به بهانه شرکت در دوره‌های کوتاه‌مدت غیرمجاز داخلی یا خارجی، مبادرت به انجام درمان ارتودنسی کنند که به‌دلیل عدم دانش و مهارت کافی، نه‌تنها به خودشان و بیمار بلکه به حرفه ارتودنسی صدمه می‌زنند. عدم آگاهی بخش بسیار بزرگی از جامعه از این مسایل باعث می‌شود افراد زیادی خاطره خوبی از درمان ارتودنسی توسط این افراد نداشته باشند. برای درک بهتر موضوع لازم است بدانید در کشورهای پیشرفته غربی، فروش محصولات ارتودنسی به افراد غیرمتخصص ارتودنسی ممنوع است.

عوارض انجام درمان ارتودنسی کدام است؟

مثل همه درمان‌هایی که در پزشکی و سایر حرفه‌های وابسته انجام می‌شود، درمان ارتودنسی هم بدون عوارض جانبی نیست. در صورتی‌که درمان توسط متخصص ارتودنسی و به‌طور صحیح انجام شود، این عوارض بسیار محدود و قابل چشم‌پوشی است. آنچه که به‌عنوان عوارض درمان ارتودنسی در جامعه مطرح است، عمدتا مربوط به عوارض درمان‌هایی است که توسط افراد فاقد صلاحیت انجام شده. درمان ارتودنسی توسط افراد غیرمتخصص ارتودنسی می‌تواند آمار عوارض و شدت آن را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای افزایش دهد که به‌طور کلی به موارد زیر خلاصه می‌شود:

خطای درمان‌کننده: اگر فرد درمان‌کننده در این حیطه تخصص نداشته باشد، امکان بروز خطا در مرحله تشخیص، طرح درمان، انجام درمان و نگهداری نتایج درمان ارتودنسی وجود دارد. متاسفانه این خطاها شایع‌ترین و غیرقابل‌جبران‌ترین مشکلاتی هستند که در درمان‌های ارتودنسی در جامعه دیده می‌شوند‌. این خطا‌ها عمدتا مربوط به عدم توانایی در برآورده‌کردن انتظارات بیمار، کشیدن نادرست دندان، به‌هم‌‌زدن نیمرخ بیمار، تبدیل‌کردن بیماری که با ارتودنسی قادر به بهبود وضعیت بوده، به بیماری که نیاز به جراحی فک دارد، پوسیدگی دندان به‌دلیل عدم توانایی در کنترل بهداشت دهان بیمار و بیماری‌های لثه و کوتاه‌شدن ریشه دندان‌ها به‌دلیل اعمال نیروی نامناسب است. افرادی که دارای تخصص ارتودنسی هستند، علاوه بر قید کلمه متخصص ارتودنسی در تابلو، در مهر نظام‌پزشکی خود نیز همین کلمه را دارند. بررسی کامل‌تر تخصص و تجربه فرد با بررسی مدارک تخصصی فرد در سایت نظام‌پزشکی امکان‌پذیر است.

عدم‌ درک انتظار بیمار یا انتظارات نادرست بیمار: یکی از مهم‌ترین مسایل، شرح دقیق خواسته بیمار یا والدین بیمار است. اگر خواسته بیمار به‌طور صحیح ذکر نشود یا فرد درمان‌کننده مهارت لازم برای استخراج انتظار واقعی بیمار را نداشته باشد، امکان رسیدن به نتیجه مطلوب کاهش می‌یابد. یکی از محدودیت‌های درمان ارتودنسی آن است که برداشت افراد از زیبایی، نسبی است، به‌طوری که یک خصوصیت در افراد، زیبایی متفاوتی را تداعی می‌کند. بنابراین کشف موضوع و امکان ‌رسیدن به نتیجه‌ای که بتواند انتظارات واقعی بیمار را تامین کند، اهمیت زیادی دارد. گاهی محدودیت‌هایی در درمان ارتودنسی افراد وجود دارد که امکان رسیدن به نتایج ایده‌آل را ناممکن می‌کند. این مساله به نوع ناهنجاری، مهارت درمان‌کننده، ماهیت متفاوت پاسخ‌های درمانی در افراد و همکاری بیمار ارتباط دارد. کشف این محدودیت‌ها در ابتدای درمان و آگاه‌کردن بیمار صرفا با تجربه و دانش متخصص ارتودنسی امکان‌پذیر است.

خطر پوسیدگی و بیماری‌های لثه: با وجود وسایل ارتودنسی در دهان، امکان گیرکردن مواد غذایی در اطراف وسایل ارتودنسی بیشتر شده و به تعداد پناهگاه‌های باکتری‌ها افزوده می‌شود، بنابراین بهداشت دهان و دندان اهمیت بسیار زیادی دارد. عدم رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان که شامل استفاده از مسواک، نخ‌دندان و برس بین دندانی برای بیماران ارتودنسی است، می‌تواند باعث بروز پوسیدگی دندان، ناراحتی لثه یا تغییررنگ دندان‌ها شود. نگرانی عمده بیماران ارتودنسی از پوسیدگی در زیر وسایل ارتودنسی است، در صورتی‌که این نواحی خطر پوسیدگی بالایی نداشته و تنها اطراف آنهاست که با تجمع مواد غذایی در این نواحی و عدم رعایت بهداشت صحیح، خطر بروز پوسیدگی جدی می‌شود. متخصصان ارتودنسی با درک اهمیت موضوع، نخستین اقدامی که در هر جلسه ویزیت انجام می‌دهند کنترل وضعیت بهداشت و ارایه آموزش‌های لازم است.

برگشت‌ درمان ارتودنسی: برگشت درمان‌های ارتودنسی در دو گروه کلی به مشکلات فکی و جابه‌جایی دندان‌ها تقسیم می‌شود. مشکلات فکی درمان‌شده در دوران رشد با اتمام دوره رشد تغییری پیدا نمی‌کنند. این درمان‌ها معمولا زمانی انجام می‌شوند که بلافاصله بعد از آن درمان ارتودنسی ثابت انجام شود تا کنترل مناسب برای پیشگیری از خطر برگشت صورت گیرد. با بالغ‌شدن فرد امکان تغییر در شکل کلی فک بالا و پایین در جهت مثبت یا منفی، کاهش قابل‌ملاحظه‌ای پیدا می‌کند. حرکت و جابه‌جایی دندان‌ها درتمام سنین قابل‌انجام است. درمان صحیح و کامل ارتودنسی در 95درصد موارد برگشت عمده‌ای ندارد، ولی تغییرات بسیار خفیف بعد از درمان ارتودنسی لازم و بخشی از روند تکاملی است.

تحلیل یا کوتاه‌شدن طول ریشه: هرچند احتمال تحلیل و کوتاه‌شدن ریشه در بیماران ارتودنسی بسیارکم و بین سه تا پنج درصد موارد است، ولی آگاهی از این مساله ضروری است. حرکت دندان‌ها در استخوان با توجه به مکانیسم تحلیل و تشکیل استخوان شکل می‌گیرد. در این فرآیند ممکن است در مقیاس میکروسکوپی، قطعات میکروسکوپیک ریشه هم برداشته شده و مجددا ساخته ‌شوند. اگر شرایط زمینه‌ای خاصی مثل بیماری آسم یا سابقه ضربه، شکستگی دندانی یا اعمال نیروی ارتودنسی غلط وجود داشته‌باشد، این مساله توجه بیشتری می‌طلبد.

مدت‌زمان درمان: ممکن است طول دوره درمان از آن چیزی که پیش‌بینی شده، طولانی‌تر شود. درمان معمول ارتودنسی که به‌طور صحیح و کامل انجام می‌شود، در اغلب موارد بین 18 تا 24 ماه خواهد بود. عمده‌ترین دلایل افزایش دوره درمان، ملاحظه‌کاری و احتیاط در طرح درمان ارتودنسی، بیماری‌های زمینه‌ای و عدم ‌همکاری بیمار در مراجعه منظم و اجرای دستورات یا شکستگی وسایل طی درمان ارتودنسی است. در این صورت ممکن است از کیفیت نهایی درمان نیز کاسته ‌شود.