ارتودنسی به قیمت از دست رفتن سلامتی

«ردیف کردن دندان‌ها در یک جلسه»، «لبخند زیبا»، «طراحی لبخند»، «ارتودنسی» و... تبلیغات متعدد دیگر؛ اینها فقط بخشی از تبلیغاتی است که افراد را برای انجام درمان‌های زیبایی دندان‌ها تشویق می‌کنند، چرا؟

زیبایی خواست همه است، چون در برقراری ارتباط موثر و تحت‌تاثیر قراردادن افرادی که با آنها در ارتباط هستیم، نقش مثبتی دارد. دندان‌ها به‌عنوان یکی از عناصر مهم صورت در ایجاد این زیبایی نقش ویژه‌ای دارند. زیبایی دندان‌ها با سالم، سفید، ردیف و هماهنگ‌بودن آنها در کنار یکدیگر و در کنار بافت‌های مجاورشان تامین می‌شود. برای کسانی که یکی از این اجزای تشکیل‌دهنده زیبایی یا سلامتی وجود ندارد، همیشه وسوسه‌ای برای برطرف کردن اشکال وجود دارد. کسب این زیبایی ممکن است از پرداخت مبلغی پول تا فداکردن کامل سلامت دندان‌ها پرهزینه باشد.

روش‌های درمان برای ردیف‌کردن دندان‌ها

برای ردیف‌کردن یا ردیف نشان‌دادن دندان‌ها دو راه درست و نادرست وجود دارد: روش صحیح درمان، ارتودنسی است که با حرکت‌دادن تاج و ریشه دندان به موقعیت صحیح انجام می‌شود. در این درمان، مشکل به‌صورت صحیح برطرف شده و دندان‌ها با حفظ سلامتی‌شان ردیف می‌شوند. (اینکه این درمان ارتودنسی توسط چه کسی انجام شود، در ادامه در بخش مربوط به آن بحث خواهیم کرد.) در روش دوم، حرکتی در دندان‌ها انجام نمی‌شود، بلکه با تراشیدن یا اضافه‌کردن مواد همرنگ، دندان‌ها به ظاهر ردیف‌شده به نظر می‌رسند. ایراد اصلی این روش آن است که فرد قسمتی از بافت سالم دندان خود را از دست می‌دهد که هیچ‌گاه نمی‌تواند آن را به دست آورد. از طرف دیگر این درمان‌ فرد را مشتری دایمی دندانپزشکی خواهد کرد، چراکه به‌طور مکرر دچار تغییر رنگ دوره‌ای یا مشکلات لثه و دندان خواهد شد. در این روش که همراه با تراشیدن و افزودن مواد ترمیمی است، معمولا بخشی از قسمت بیرون‌زده تاج دندان که شامل بخش بسیار مهم و نازک دندان یعنی مینای دندان است، تراشیده می‌شود و در قسمت فرورفته مواد همرنگ دندان افزوده می‌شود تا سطح دندان صاف به نظر برسد. تراشیدن بافت سالم دندان و اضافه‌کردن مواد ترمیمی همرنگ به دندان و افزایش ضخامت آن هر دو برای دندان و بافت‌های نگهدارنده آن مخرب بوده و مشکلاتی را در پی خواهد داشت که پایانی ندارد. توصیه ما این است که حتی اگر تمایل به درمان ارتودنسی ندارید برای پیشگیری از به‌خطرافتادن سلامت دندان‌هایتان از این درمان‌ها هم استفاده نکنید.

چرا نیاز به درمان ارتودنسی است؟
سلامت دندانی بهتر، پیشگیری از بروز بیماری‌های لثه، کارایی بهتر دندان‌ها در جویدن و تکلم، زیبایی بیشتر و افزایش اعتمادبه‌نفس مهم‌ترین دلایل انجام ارتودنسیهستند. هرچند مهم‌ترین دلیل ایجاد پوسیدگی و ناراحتی لثه میکروب‌ها هستند و رعایت کامل بهداشت دهان و دندان می‌تواند مانع از فعالیت این میکروب‌ها شوند، ولی مهارت و آشنایی افراد برای انجام این اقدامات یکسان نیست. اگر به دلیلی سطحی از دندان درست تمیز نشود خطر بروز پوسیدگی و ناراحتی لثه آن را تهدید خواهد کرد. دندان‌هایی که به‌صورت کج‌روی هم قرارگرفته‌اند و دسترسی مناسبی برای تمیزشدن ندارند، می‌توانند پناهگاه‌های بیشتری برای میکروب‌های ایجادکننده پوسیدگی و ناراحتی لثه فراهم کنند. مشکل مضاعف این است که در این موارد امکان دسترسی برای ترمیم صحیح ناحیه توسط دندانپزشک وجود نداشته و عملا شکل نامناسب ترمیم ایجادشده پناهگاه دیگری برای فعالیت میکروب‌ها و تشدید بیماری خواهد بود. در افرادی که رابطه دندانی صحیح وجود ندارد، عملکرد جویدن تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد. در ناهنجاری‌های خفیف تاثیرپذیری ناچیز ولی در ناهنجاری‌های شدید مثل به‌هم‌نرسیدن دندان‌ها عملکرد جویدنی دندان‌ها تا حد زیادی مختل شده و لازم است بیمار تلاش زیادتری برای جویدن داشته و از خوردن بعضی غذاها اجتناب کند. عدم جویدن کافی غذاها، هضم آنها را در دستگاه گوارش دچار مشکل می‌کند. در تکلم صحیح نحوه قرارگیری دندان‌ها برای ادای برخی از حروف مثل «ش»، «س»، «ف» و «و» اهمیت زیادی دارد. قرارگیری صحیح دندان‌ها امکان کنترل خروج هوا در حد مناسب برای تلفظ صحیح حروف را فراهم می‌کند. در مواردی که اختلالات گفتاری وجود دارد رفع موانع فیزیکی و ایجاد رابطه صحیح دندانی بخشی از درمان را تشکیل می‌دهد. زیبایی دندان‌ها خواسته قریب به اتفاق افرادی است که برای درمان ارتودنسی به ما مراجعه می‌کنند. حتی اگر فرد از نظر عملکرد دندانی یا سلامت دندانی تقاضای درمان ارتودنسی داشته باشد، با شروع درمان ارتودنسی، زیبایی دندان‌ها را هم به خواسته خود اضافه می‌کند. تحقیقات معتبر دانشگاهی در دنیا، تاثیرات مثبت درمان ارتودنسی را در دوره‌ای از زندگی که اهمیت آن زیادتر است، تایید می‌کنند. به‌طور مثال افزایش زیبایی چهره در سنین ازدواج تاثیر مثبتی در نوع و کیفیت ازدواج داشته است.

چه کسی صلاحیت انجام درمان ارتودنسی را دارد؟

برای فردی که بیماری قلبی دارد، آیا مراجعه به پزشک عمومی یا پزشک متخصص در سایر رشته‌ها صحیح است؟ بدیهی است که بهترین فرد برای درمان یک مشکل قلبی، متخصص قلب است. بنابراین بهره بردن از مزایای درمان ارتودنسی هنگامی میسر است که درمان توسط فرد صحیح که در این رشته تحصیلات تخصصی دارد، انجام شود. به‌دلیل ماهیت پیچیده درمان ارتودنسی در ارتباط با کارکردن با رشد و استخوان، این رشته اولین رشته تخصصی تاسیس‌شده در تخصص‌های دندانپزشکی و حتی قبل از تاسیس رشته جراحی بوده است. این به این معنا است که افراد برای فعالیت در این رشته باید پس از کسب تخصص و مهارت کافی مبادرت به درمان ارتودنسی کنند. این افراد کسانی هستند که پس از طی دوره دندانپزشکی به‌مدت شش سال در دانشگاه‌ها و اخذ درجه دکترا در امتحان ورودی تخصصی شرکت می‌کنند و از بین افراد شرکت‌کننده، افراد با رتبه‌ ممتاز در دوره تخصصی رشته ارتودنسی پذیرفته می‌شوند. این افراد با طی دوره سه تا چهارساله در دانشگاه‌های معتبر به‌عنوان متخصص ارتودنسی شناخته می‌شوند که در امتحانات بورد تخصصی شرکت کرده و با اخذ درجه بورد تخصصی به بالاترین سطحح تحصیلی در این رشته نایل می‌شوند. متاسفانه به‌دلیل عدم‌امکان کنترل درمان ارتودنسی توسط نهادهای نظارتی، ممکن است برخی از دندانپزشکان عمومی یا دندانپزشکان متخصص در رشته اطفال به بهانه شرکت در دوره‌های کوتاه‌مدت غیرمجاز داخلی یا خارجی، مبادرت به انجام درمان ارتودنسی کنند که به‌دلیل عدم دانش و مهارت کافی، نه‌تنها به خودشان و بیمار بلکه به حرفه ارتودنسی صدمه می‌زنند. عدم آگاهی بخش بسیار بزرگی از جامعه از این مسایل باعث می‌شود افراد زیادی خاطره خوبی از درمان ارتودنسی توسط این افراد نداشته باشند. برای درک بهتر موضوع لازم است بدانید در کشورهای پیشرفته غربی، فروش محصولات ارتودنسی به افراد غیرمتخصص ارتودنسی ممنوع است.

عوارض انجام درمان ارتودنسی کدام است؟

مثل همه درمان‌هایی که در پزشکی و سایر حرفه‌های وابسته انجام می‌شود، درمان ارتودنسی هم بدون عوارض جانبی نیست. در صورتی‌که درمان توسط متخصص ارتودنسی و به‌طور صحیح انجام شود، این عوارض بسیار محدود و قابل چشم‌پوشی است. آنچه که به‌عنوان عوارض درمان ارتودنسی در جامعه مطرح است، عمدتا مربوط به عوارض درمان‌هایی است که توسط افراد فاقد صلاحیت انجام شده. درمان ارتودنسی توسط افراد غیرمتخصص ارتودنسی می‌تواند آمار عوارض و شدت آن را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای افزایش دهد که به‌طور کلی به موارد زیر خلاصه می‌شود:

خطای درمان‌کننده: اگر فرد درمان‌کننده در این حیطه تخصص نداشته باشد، امکان بروز خطا در مرحله تشخیص، طرح درمان، انجام درمان و نگهداری نتایج درمان ارتودنسی وجود دارد. متاسفانه این خطاها شایع‌ترین و غیرقابل‌جبران‌ترین مشکلاتی هستند که در درمان‌های ارتودنسی در جامعه دیده می‌شوند‌. این خطا‌ها عمدتا مربوط به عدم توانایی در برآورده‌کردن انتظارات بیمار، کشیدن نادرست دندان، به‌هم‌‌زدن نیمرخ بیمار، تبدیل‌کردن بیماری که با ارتودنسی قادر به بهبود وضعیت بوده، به بیماری که نیاز به جراحی فک دارد، پوسیدگی دندان به‌دلیل عدم توانایی در کنترل بهداشت دهان بیمار و بیماری‌های لثه و کوتاه‌شدن ریشه دندان‌ها به‌دلیل اعمال نیروی نامناسب است. افرادی که دارای تخصص ارتودنسی هستند، علاوه بر قید کلمه متخصص ارتودنسی در تابلو، در مهر نظام‌پزشکی خود نیز همین کلمه را دارند. بررسی کامل‌تر تخصص و تجربه فرد با بررسی مدارک تخصصی فرد در سایت نظام‌پزشکی امکان‌پذیر است.

عدم‌ درک انتظار بیمار یا انتظارات نادرست بیمار: یکی از مهم‌ترین مسایل، شرح دقیق خواسته بیمار یا والدین بیمار است. اگر خواسته بیمار به‌طور صحیح ذکر نشود یا فرد درمان‌کننده مهارت لازم برای استخراج انتظار واقعی بیمار را نداشته باشد، امکان رسیدن به نتیجه مطلوب کاهش می‌یابد. یکی از محدودیت‌های درمان ارتودنسی آن است که برداشت افراد از زیبایی، نسبی است، به‌طوری که یک خصوصیت در افراد، زیبایی متفاوتی را تداعی می‌کند. بنابراین کشف موضوع و امکان ‌رسیدن به نتیجه‌ای که بتواند انتظارات واقعی بیمار را تامین کند، اهمیت زیادی دارد. گاهی محدودیت‌هایی در درمان ارتودنسی افراد وجود دارد که امکان رسیدن به نتایج ایده‌آل را ناممکن می‌کند. این مساله به نوع ناهنجاری، مهارت درمان‌کننده، ماهیت متفاوت پاسخ‌های درمانی در افراد و همکاری بیمار ارتباط دارد. کشف این محدودیت‌ها در ابتدای درمان و آگاه‌کردن بیمار صرفا با تجربه و دانش متخصص ارتودنسی امکان‌پذیر است.

خطر پوسیدگی و بیماری‌های لثه: با وجود وسایل ارتودنسی در دهان، امکان گیرکردن مواد غذایی در اطراف وسایل ارتودنسی بیشتر شده و به تعداد پناهگاه‌های باکتری‌ها افزوده می‌شود، بنابراین بهداشت دهان و دندان اهمیت بسیار زیادی دارد. عدم رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان که شامل استفاده از مسواک، نخ‌دندان و برس بین دندانی برای بیماران ارتودنسی است، می‌تواند باعث بروز پوسیدگی دندان، ناراحتی لثه یا تغییررنگ دندان‌ها شود. نگرانی عمده بیماران ارتودنسی از پوسیدگی در زیر وسایل ارتودنسی است، در صورتی‌که این نواحی خطر پوسیدگی بالایی نداشته و تنها اطراف آنهاست که با تجمع مواد غذایی در این نواحی و عدم رعایت بهداشت صحیح، خطر بروز پوسیدگی جدی می‌شود. متخصصان ارتودنسی با درک اهمیت موضوع، نخستین اقدامی که در هر جلسه ویزیت انجام می‌دهند کنترل وضعیت بهداشت و ارایه آموزش‌های لازم است.

برگشت‌ درمان ارتودنسی: برگشت درمان‌های ارتودنسی در دو گروه کلی به مشکلات فکی و جابه‌جایی دندان‌ها تقسیم می‌شود. مشکلات فکی درمان‌شده در دوران رشد با اتمام دوره رشد تغییری پیدا نمی‌کنند. این درمان‌ها معمولا زمانی انجام می‌شوند که بلافاصله بعد از آن درمان ارتودنسی ثابت انجام شود تا کنترل مناسب برای پیشگیری از خطر برگشت صورت گیرد. با بالغ‌شدن فرد امکان تغییر در شکل کلی فک بالا و پایین در جهت مثبت یا منفی، کاهش قابل‌ملاحظه‌ای پیدا می‌کند. حرکت و جابه‌جایی دندان‌ها درتمام سنین قابل‌انجام است. درمان صحیح و کامل ارتودنسی در 95درصد موارد برگشت عمده‌ای ندارد، ولی تغییرات بسیار خفیف بعد از درمان ارتودنسی لازم و بخشی از روند تکاملی است.

تحلیل یا کوتاه‌شدن طول ریشه: هرچند احتمال تحلیل و کوتاه‌شدن ریشه در بیماران ارتودنسی بسیارکم و بین سه تا پنج درصد موارد است، ولی آگاهی از این مساله ضروری است. حرکت دندان‌ها در استخوان با توجه به مکانیسم تحلیل و تشکیل استخوان شکل می‌گیرد. در این فرآیند ممکن است در مقیاس میکروسکوپی، قطعات میکروسکوپیک ریشه هم برداشته شده و مجددا ساخته ‌شوند. اگر شرایط زمینه‌ای خاصی مثل بیماری آسم یا سابقه ضربه، شکستگی دندانی یا اعمال نیروی ارتودنسی غلط وجود داشته‌باشد، این مساله توجه بیشتری می‌طلبد.

مدت‌زمان درمان: ممکن است طول دوره درمان از آن چیزی که پیش‌بینی شده، طولانی‌تر شود. درمان معمول ارتودنسی که به‌طور صحیح و کامل انجام می‌شود، در اغلب موارد بین 18 تا 24 ماه خواهد بود. عمده‌ترین دلایل افزایش دوره درمان، ملاحظه‌کاری و احتیاط در طرح درمان ارتودنسی، بیماری‌های زمینه‌ای و عدم ‌همکاری بیمار در مراجعه منظم و اجرای دستورات یا شکستگی وسایل طی درمان ارتودنسی است. در این صورت ممکن است از کیفیت نهایی درمان نیز کاسته ‌شود.

ارتودنسی متحرک چیست و در چه مواردی کاربرد دارد؟

بطور کلی درمان های ارتودنسی بر حسب نوع دستگاهی که ارتودنتیست به کار می گیرد به دو نوع اصلی، ارتودنسی ثابت (Fix)  و ارتودنسی متحرک (Removable) تقسیم می شوند. در ارتودنسی ثابت، وسایل روی دندان ها چسبیده و بیمار نمی تواند آنها را از دهان خود بیرون آورد. در این نوع ارتودنسی، ارتودنتیست می تواند هر دندانی را که روی آن وسیله نصب شده است را در هر سه جهت جابجا نماید. در ارتودنسی ثابت به تکمه ها وقطعاتی که  روی دندان می چسبد، براکت می گویند و در واقع این براکت است که نیروی سیم های ارتودنسی را به دندان وارد کرده و آن را به حرکت در می آورد.

در درمان هایی که ارتودنتیست از وسایلی استفاده می کند که بیمار می تواند آنها را ازدهان خود خارج کند به اصطلاح  ارتودنسی متحرک به کار رفته است. درمان به کمک ارتودنسی متحرک، در مواقعی صورت می پذیرد که کودک در سنین پایین بوده و دارای دندان های شیری و یا ترکیبی از دندان های شیری و دائمی است و متخصص ارتودنسی با هدف انجام اقدامات پیشگیرانه و یاا  کمک به اصلاح روند رشد از این وسایل استفاده می کند.  البته در افراد بزرگسالی که جابجایی و حرکت محدودی از دندانها نیاز باشد نیز این دستگاهها ممکن است بکار گرفته شوند. در ارتودنسی متحرک  حرکت دندان ها بسیار محدود بوده و تسلط ارتودنتیست روی دندان ها نسبت به ارتودنسی ثابت کمتر است. در بین مردم گاها" به دستگاه های ارتودنسی متحرک، "پلاک" نیز گفته می شود.

می توان از موارد زیر بعنوان شایعترین موارد  استفاده از ارتودنسی متحرک نام برد:

-   اگر یک یا تعداد معدودی از دندانهای کودک در مسیری نابجا روییده باشند به نحوی که  در صورت تداوم این جهت رویشی، اختلالات بعدی شدیدتری به دیگر دندان ها تحمیل گردیده و یا حتی منجر به انحراف رشد استخوان های فک  کودک شوند،متخصص ارتودنسی با تهیه یک دستگاه ساده متحرک ارتودنسی به آن دندان ها نیرو اعمال کرده و مسیر رویش آنها را اصلاح می کند. 

اگر کودک دارای عادت غلط دهانی مانند مکیدن لب و یا انگشت بوده و یا دائما" زبان خود را به سمت  دندان های جلویی می برد به نحوی که این دندان ها در حالت عادین می توانند به هم نمی رسند، متخصص ارتودنسی با استفاده از دستگاه های ارتودنسی متحرک می تواند به کودک کمک نماید تا از گسترش این عادت ها جلوگیری نماید. به این دستگاههای متحرک بهه  اصطلاح، "عادت شکن" می گویند.  

  اگر کودکی زود تر از موعد مناسب یک یا تعدای از دندان های شیری خود را به هر دلیل از دست داده باشد، به نحوی که تا زمان رویش دندان های دائمی وی مدت نسبتا" طولانی باقیمانده باشد، ارتودنتیست می تواند با کمک دستگاه های ارتودنسی متحرک ویژه، فضای این دندان ها راحفظ نموده و باعث شود که دندان های مجاور ناحیه بی دندانی سر جای خود بمانند و مکانن رویش دندانهای دائمی حفظ شوند. به این دستگاه ها  به اصطلاح " فضا نگهدارنده" می گویند. اگر کودک از این دستگاه ها استفاده نکند، دندان های شیری مجاور ناحیه بی دندانی حرکت کردهه و جای خالی را پر می کنند و در واقع باعث نهفتگی دندان دائمی می شوند.

  اگر در کودکی هر یک از فکین، از رشد طبیعی برخوردار نبوده و والدین ببینند که یکی از فکین جلو و یا عقبتر از دیگری است، متخصص ارتودنسی می تواند با استفاده از دستگاههای متحرک ویژه ارتودنسی، نسبت به اصلاح مسیر رشد استخوانی فکین کودک اقدام نموده و شدت عارضه را کاهش دهد.این نوع درمان در دوره زمانی خاصی از زندگی کودک در محدوده نزدیک به بلوغ وی قابل انجام است. اگر این دوره زمانی طلایی و مهم از دست برود، برای درمان مشکلاتا سکلتالی و استخوانی تنها راه علاج، درمان های جراحی است. به این نوع دستگاه های متحرک ارتودنسی که ماهیت درمان های پیشگیرانه ارتوپدی را دارند به اصطلاح "دستگاه های فانکشنال و یا کاربردی" می گویند.

مراجعه به متخصص ارتودنسی

توجه داشته باشید، افرادی که فقط درمان ارتودنسی انجام می دهند، همیشه نمی توانند متخصص ارتودنسی باشند؛ همچنان که در تبلیغات و در تابلوها عبارت هایی مثل دندانپزشک، ارتودنسی یا دندانپزشک مختص ارتودنسی، متخصص دندانپزشکی اطفال، ارتودنسی پیشگیری یا به طور اختصاصی ارتودنسی دیده می شود که هیچ کدام دلیل متخصص ارتودنسی بودنن آنها نیست. افراد متخصص واقعی در مهر نظام پزشکی خود کلمه متخصص ارتودنسی را قید کرده و عضو انجمن ارتودنتیست های ایران هستند که در سایت انجمن ارتودنتیست های ایرانن  اسامی آنها قابل مشاهده است.

حتی درباره درمان مشکلات ارتودنسی کودکان دیده می شود که در بسیاری از موارد، مراجعه به دندانپزشک یا متخصص دندانپزشکی اطفال باعث انحراف از درمان درست شده و به جای بهتر شدن درمان ارتودنسی باعث پیچیده تر شدن درمان شده است.
در بیشتر موارد، نیاز به مداخله فوری و تجویز دستگاه ارتودنسی نیست، چیزی که همکاران دندانپزشکی اطفال به آن اعتقاد دارند. چیزی که متخصصان ارتودنسی به آن اعتقاد دارند، این استت  که فرآیند رشد و تکامل به طور صحیح پیش برود.

درمان مشکلات فکی پیش از سن بلوغ

هرچند درمان ارتودنسی در تمام سنین امکان پذیر است، ولی برخی درمان ها در بعضی سنین بهتر و راحت تر انجام می شود. بهترین فردی که بتواند بهترین زمان را به شما توصیه کند، متخصص ارتودنسی است.
مشکلات فک در کودکان و نوجوانان تا قبل از بلوغ قابل تغییر و هدایت است. بعد از این دوره درمان های استتاری یا ترکیب درمان های ارتودنسی و جراحی فک قابل انجام است. در بعضیی  بیماران امکان گسترش قوس فکی برای ایجاد فضای بیشتر وجود دارد. در این موارد درمان زودتر از موعود و درمان دیرهنگام صدمه یکسانی به بیمار وارد می کند؛ بنابراین مشاوره متخصص ارتودنسی را در هفت سالگی از دست ندهید.

هدف ارتودنسی همیشه زیبایی دندان نیست

درمان های ارتودنسی همیشه برای ردیف کردن دندان ها و زیبایی نیست. در خیلی موارد انجام دیگر درمان های دندانپزشکی نیازمند آماده سازی ارتودنسی است. این درمان ها بویژه در افراد میانسال یا مسن تر انجام می شود. مهم ترین مثال در این موارد فضاهای اضافی در فک، درمان های جایگزینی مثل ایمپلنت و درمان های مرتبط با صدمات است. در این موارد هدف درمان های ارتودنسی براساس نیاز بیمار طراحی می شود.

پرداخت اقساطی هزینه درمان ارتودنسی

هزینه درمان ارتودنسی بر مبنای پیچیدگی درمان و طول دوره درمان تعریف می شود. نحوه پرداخت در بیشتر مطب های ارتودنسی به صورت اقساط تعریف می شود که در آن یک سوم هزینه به صورت اولیه و بقیه به صورت اقساط ماهانه تعریف می شود. در بیشتر موارد بیمه ها برای درمان ارتودنسی هزینه عمده ای پرداخت نمی کنند.

اطمینان از حضور متخصص ارتودنسی طی دوره درمان

درمان ارتودنسی، درمان طولانی مدتی است که دوره فعال آن دست کم 1.5 سال است. پس از این دوره برای حفظ نتیجه به دست آمده شما همچنان نیاز به مراجعه دارید؛ بنابراین اطمینان از حضور متخصص ارتودنسی درمان کننده باعث پیشگیری از مشکلات درمان ناتمام و کم شدن هزینه به علت تغییر دکتر می شود، بنابراین در مراجعه به مراکز و کلینیک هایی که متخصص ارتودنسی به عنوان همکار در آنجا حضور دارد و امکان تغییر وجود دارد هوشیار باشید.

ارتودنسی تخصصی

امروزه وظیفه متخصص ارتودنسی ها فقط ردیف کردن دندان‌ها نیست. ایجاد لبخند زیبا، نیازمند توجه به مسائل بسیاری است که یکی از آنها ردیف بودن دندان‌هاست.

متخصص ارتودنسی به جای فکر کردن ساده به این که دندان ها را ردیف کند، باید به ایجاد لبخندی فکر کند که بتواند اعتماد به نفس، جذابیت و از همه مهم تر شادی و خوشحالی بیشتری را برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان فراهم کند. متخصص ارتودنسی باید به این مساله اعتقاد داشته باشد که درمان با ارتودنسی، بتواند سودمندی همیشگی و فرصت های بیشتری برایی  بیمار فراهم کند.

معاینه کودکان در 7 سالگی

پیشنهاد انجمن های ارتودنسی این است که همه کودکان باید در هفت سالگی از سوی متخصص ارتودنسی معاینه شوند. تشخیص اولیه مشکل ارتودنسی مثل کجی دندان ها، از دست رفتن زود هنگام دندان شیری، پوسیدگی دندان شیری، مشکلات رشدی و انحراف دادن فک در هنگام بستن فک ممکن است منشأ مشکلات شدیدتر در آینده باشد. در این موارد کشف مشکلل و پیروی از دستورات متخصص ارتودنسی، درمان های بعدی را آسان تر می کند.

 

ارتودنسی سریع خوب نیست

خیلی از پدرها و مادرها دوست دارند دندان‌های کودک شان مرتب و ردیف باشد. از طرف دیگر گاهی تبلیغاتی را می‌بینیم که روش‌های ارتودنسی سریع را توصیه می‌کنند. اما باید بدانید ارتودنسی سریع خوب نیست. خوب ما در این مقاله سوالاتی را طرح کرده ایم و به انها جواب داده ایم که ممکن است سوالات خود شما هم باشد پس با ما همراه باشید.
1-از کجا بفهمیم که نیروهای وارد بر دندان بیش از حد است؟
همیشه یک علامت هشدار دهنده برای هر عملکرد غیرمعمول و ناصحیح در بدن به نام "درد" وجود دارد. معمولا نیروهای زیاد باعث درد بیش از حد معمول می شوند. منظور از حد معمول این است که اغلب بیماران در روزهای اول درمان ارتودنسی و یا در طول درمان ارتودنسی، در ناحیه دندان‌ها مقداری درد دارند که این دردها معمولا زود از بین می‌روند و بیمار به نیروهای وارده توسط دستگاه‌‌های ارتودنسی عادت می‌کند، به‌ طوری که تا پایان درمان احساس درد نخواهد داشت. به طورکلی ممکن است بیماران در روزهای اول این درد را هنگام جویدن غذا احساس کنند که بعد از چند روز کم شده و از بین می‌رود. نکته مهم این است که در این مرحله بیمار نباید از عمل جویدن خودداری کند، چون خود عمل جویدن باعث خون‌رسانی بیشتر به ریشه‌های دندان و کاهش درد می‌شود، به طوری که در روزهای اول برای کاهش درد می‌توان جویدن آدامس را به بیمار توصیه کرد. اگر نیروهای وارده خیلی زیاد باشد، می تواند باعث التهاب لثه، تخریب ریشه دندان، تخریب استخوان آرواره، لقی بیش از حد دندان‌ها و حتی از دست دادن دندان‌ها شود. یکی دیگر از علایم نیروی زیاد، لقی بیش از حد معمول دندان‌هاست.

2-ارتودنسی دندان‌ها چه عوارضی برای بیماران در پی دارد؟
سرعت حرکت دندان‌ها به سختی استخوان بیمار، سن و جنس، میزان تحلیل و تشکیل استخوان، نوع و شیوه درمانی بستگیی دارد؛ مثلا ممکن است در یک نفر طول مدت درمان 1‌سال و در شخصی دیگر که همان مشکل را داراست، به 5/1 تا 2 سالa افزایش یابد. به طور کلی در ارتودنسی سریع، تمام عوارض حین و بعد از جراحی مانند از دست دادن عملکرد صحیح درد، التهاب، صدمه به ریشه دندان و از طرفی ثبات دندان ها بعد از درمان ارتودنسی، هنوز به طور دقیق مورد بررسی قرار نگرفته است.

3-روشی وجود دارد که بتوان دندان‌ها را ظرف مدت کوتاهی مرتب کرد؟
در درمان‌های ارتودنسی برای رفع مشکل بی‌نظمی دندان‌ها، هنوز روشی که بتواند مشکل را سریع از بین ببرد وجود ندارد. اگرر چه با تلفیق درمان‌های جراحی و ارتودنسی توسط جراح که به صورت برش‌های عمودی روی لثه و استخوان آرواره در بین دندان‌هاست و می‌تواند تمامی دندان‌ها و یا تعدادی از دندان‌ها را دربرگیرد و نصب دستگاه‌های ارتودنسی، می‌توان سرعت درمان‌های ارتودنسی را بیشتر کرد و در نتیجه طول درمان را کاهش داد. پس از گذشت حدود 20 سال و یا بیشتر از ابداع اینن  روش، هنوز این شیوه ی درمانی‌ به شکل متداول و مرسوم در نیامده است.

4-برای ارتودنسی به چه دندانپزشکانی باید مراجعه کرد؟
ارتودنسی بر اساس نوع دندان، متفاوت است، منظور دندان های شیری، دندان های مختلط و دندان های دائمی است. هدفف از این تقسیم‌بندی این است که بسیاری از درمان‌های ارتودنسی برای دندان‌ های مختلط می‌تواند توسط دندانپزشک عمومی انجام گیرد، اما بیمارانی که نیاز به ارتودنسی ثابت دارند، بهتر است به متخصصان ارتودنسی مراجعه کنند. مشکلی که در جامعه وجود دارد، عدم تشخیص بین دندانپزشک عمومی و متخصصان ارتودنسی است، به این علت که بسیاری از بیماران با دیدن کلمه ارتودنسی روی تابلو و یا سربرگ دندانپزشک عمومی فکر می‌کنند که آن دندانپزشک، متخصص ارتودنسی است. البته این به‌ آن معنی نیست که همکاران محترم دندان‌پزشک عمومی نباید کاری در این زمینه انجام دهند. آنها در مراحلل درمانی اولیه می‌توانند کمک زیادی برای کاهش مشکلاتی که ممکن است در آینده برای کودک پیش بیاید، انجام دهند و حداقل کاری که می‌توانند، انجام دهند، این است که در صورتت تشخیص به موقع مشکل، آن را به متخصص ارتودنسی ارجاع دهند.

5-لقی دندان در اثر ارتودنسی سریع قابل برگشت است؟
اصولا لقی دندان‌ها در حین درمان ارتودنسی، امری طبیعی است، چون در ارتودنسی، دندان باید میزانی از لقی را به دستت آورد تا بعد بتواند حرکت کند، البته این لقی بسیار کم و توسط بیمار قابل احساس است. لقی دندان در حد طبیعی، به طور قطع بعد از درآوردن دستگاه‌های ارتودنسی از بین می‌رود و بیمار نباید از این موضوع ناراحت باشد. اگر لقی دندان ها حداکثر دو هفته تا یک ماه بعد از ارتودنسی باقی بماند، امری غیرطبیعی است و بیمار برای ارزیابی بیشتر باید به دندانپزشک متخصص خود مراجعه کند.

مزیت استفاده از بریس‌های متحرک ارتودنسی

بریس‌های ارتودنسی متحرک عملکرد خود را با وارد کردن فشار آرام و کنترل شده به دندان‌ها جهت حرکت دادن آنها به سمت موقعیت مناسب انجام می‌دهند. مزیت استفاده از بریس‌های ارتودنسی متحرک مربوط به امکان خارج کردن آنها برای غذا خوردن و تمیز کردن می‌باشد. علاوه بر این، در صورتی‌که قصد دارید در یک ملاقات مهم یا مهمانی رسمی شرکت کنید، می‌توانید بریس‌های ارتودنسی متحرک را از دهان خود خارج کنید. به هر حال، این ابزارها به میزان بریس‌های سنتی و ثابت اثربخشی ندارند. به همین خاطر لازم است متخصص ارتودنسی با بررسی شرایط درباره نوع مناسب ارتودنسی به شما راهنمایی لازم را ارائه نماید.

کاربرد بریس‌های ارتودنسی متحرک

حفظ فضا
کاهش مشکل پیش‌دندانی (که با بهبود ظاهر صورت فرد همراه است)
کمک به رشد مناسب دندان‌ها
حرکت دندان‌ها به سمت موقعیت مناسب

در چه مواردی استفاده از بریس‌های ارتودنسی متحرک مناسب است؟

مشکلات ساده مربوط به نامرتبی یک یا چند دندان را می‌توان با هدایت آنها به سمت موقعیت صحیح از طریق بریس‌های ارتودنسی متحرک درمان کرد. علاوه بر این تمام افرادی که سن آنها بالاتر از ۷ سال است می‌توانند از بریس‌های ارتودنسی متحرک با طول درمان تقریبی بین ۶ تا ۹ ماه استفاده کنند. به هر حال، باید همیشه به خاطر داشته باشید موفقیت درمان با استفاده از بریس‌های ارتودنسی متحرک به رعایت دقیق توصیه‌ها و نکات پزشک معالج توسط بیمار بستگی دارد.

به هر حال، استفاده از بریس‌های ارتودنسی متحرک برای همه افراد مناسب نیست و به همین خاطر لازم است فرد قبل از تصمیم‌گیری نهایی درباره مناسب بودن این درمان برای خود، با متخصص ارتودنسی صحبت کند. در واقع بریس‌های متحرک بیشترین تاثیر را برای مشکلات ارتودنسی خفیف و متوسط دارد. این درمان برای حرکت افقی دندان‌ها (به سمت راست یا چپ)) مناسب است، اما اثربخشی لازم را برای اصلاح موارد چرخش دندان‌ها به داخل یا خارج ندارد. به این ترتیب مشکلات شدید مربوط به ازدحام دندان‌ها، فضای زیاد بین دندان‌ها یا مشکلات شدیدد نامرتبی آنها بهتر است با بریس‌های ارتودنسی سنتی و ثابت درمان شوند. از این طریق متخصص ارتودنسی توانایی بیشتری برای کنترل حرکت دندان‌ها در اختیار خواهد داشت.

انواع بریس‌های ارتودنسی متحرک

ابزارهای فانکشنال (FUNCTIONAL APPLIANCE)
یک ابزار فانکشنال در واقع بریس متحرکی است که بطور همزمان بر روی دندان‌های بالا و پایین استفاده می‌شود. امروزه انواع مختلف این ابزارها ساخته شده و برای استفاده افراد قابل دسترسی است.

توین بلاک
این ابزار عبارت از بریس‌های ارتودنسی متحرک است که برای ایجاد هماهنگی در فک مورد استفاده قرار می‌گیرد. توین بلاک به عنوان یک ابزار قوی می‌تواند مشکل اورجت دندان را در نوجوانان کاهش داده و برای مثال از ۱۰ میلی‌متر به استاندارد ایده‌آل ۴ میلی‌متر در طول ۶ تا ۹ ماه برساند. به این ترتیب لازم است فرد طبق توصیه متخصص ارتودنسی به صورت تمام وقت این ابزار راا برای مدت ۹ تا ۱۲۲ ماه استفاده کند.

با توجه به اینکه این ابزار ارتودنسی متحرک از قدرت عضلات جویدن غذا در دهان استفاده می‌کند، لازم است فرد در طول یک دوره زمانی مشخص از آن بطور تمام وقت استفاده کند. به هر حال، در صورتی‌که با خستگی فک در هنگام استفاده از این ابزار مواجه شدید، به سادگی می‌توانید بریس ارتودنسی متحرک را برای یک مدت زمانی کوتاه از دهان خارج کرده و به فک خود استراحت دهید.

توین بلاک به نحوی طراحی شده که امکان غذا خوردن در هنگام استفاده از آن برای بیمار وجود داشته باشد. با این وجود اگر در ابتدا غذا خوردن با این ابزار ارتودنسی متحرک برای شما دشوار بود، می‌توانید در هنگام صرف غذا آن را از دهان خود خارج کنید.

پلاک‌های ارتودنسی متحرک و نگهدارنده‌ها

پلاک‌های ارتودنسی متحرک و نگهدارنده‌ها بطور معمول برای حفظ نتایج ارتودنسی پس از تکمیل درمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. اکثر نگهدارنده‌های ارتودنسی را می‌توان برای غذا خوردن و تمیز کردن از دهان خارج کرد، اما لازم است بیمار تا حد ممکن از آنها پس از تکمیل درمان ارتودنسی متحرک استفاده کند تا به این ترتیب ساختار جدید تشکیل شده برای دندان‌ها و طرح لبخند خود را حفظ نماید.

فضا نگهدار ارتودنسی متحرک

از بین رفتن پیش از موعد دندان شیری می‌تواند مشکلات متعدد برای رشد دندان‌های دائمی ایجاد کند. به غیر از مشکلات عادی ایجاد شده در ارتباط با غذا خوردن و صحبت کردن، فاصله ایجاد شده در این شرایط می‌تواند باعث شود سایر دندان‌ها به سمت فضای خالی حرکت کرده و مسیر رشد دندان‌های دائمی را مسدود کنند. این شرایط در نهایت باعث نامرتبی دندان‌ها می‌شود. به این ترتیب استفاده از فضا نگهدار ارتودنسی متحرک در محل فضای خالی بین دندان‌ها می‌تواند در پیشگیری از این مشکلات نقش موثر داشته باشد.

مراقبت از بریس‌های ارتودنسی متحرک

این ابزارها می‌بایست طبق توصیه متخصص ارتودنسی استفاده شده و فقط برای تمیز کردن یا انجام فعالیت‌های ورزشی دارای تماس مستقیم از دهان خارج شوند. همواره لازم است بیمار بلافاصله پس از خارج کردن این بریس‌های ارتودنسی متحرک از دهان آنها را در جعبه مخصوص قرار دهد تا به این ترتیب از وارد شدن آسیب به آنها یا گم شدن احتمالی بریس‌ها جلوگیری کند.
بریس‌های ارتودنسی متحرک می‌بایست حداقل دو بار در روز تمیز شوند. انجام این کار از طریق استفاده از یک مسواک با موهای نرم و خمیردندان برای پاک کردن مواد غذایی باقیمانده بر روی بریس امکان‌پذیر است. به این منظور لازم است سینک ظرف‌شویی به میزان کافی با آب پر شود تا از شکسته شدن این ابزارهای ارتودنسی متحرک در صورت افتادن آنها از دست جلوگیری گردد. علاوه بر این بیمار می‌تواند هر دو روز یک بار از یک محلول مخصوص برای ضدعفونی کردن بریس‌های ارتودنسی متحرک استفاده کند.
در هنگام استفاده از بریس‌های ارتودنسی متحرک لازم است از مصرف مواد غذایی خاص شامل غذاهای چسبنده، سفت، بسیار شیرین و نیز آدامس خودداری شود. مصرف این غذاها می‌تواند باعث وارد شدن آسیب به بریس‌های  یا چسبیدن آنها به ابزارهای ارتودنسی شده و در نتیجه این شرایط فرآیند ایجاد پوسیدگی در دهان آغاز می‌شود.
از مصرف نوشیدنی‌های گازدار و اسیدی خودداری کنید. این نوشیدنی‌ها شامل انواع نوشابه‌های گازدار و آب میوه هستند. در واقع مصرف این نوشیدنی‌ها می‌تواند باعث وارد شدن آسیب دائمی به مینای دندان شود. در هر حال بهتر است از آب به عنوان یک نوشیدنی سالم استفاده شود!
سعی کنید بریس‌های ارتودنسی متحرک را بطور تمام وقت استفاده کنید. خارج کردن این ابزارها از دهان در هنگام غذا خوردن نمی‌تواند در فرآیند درمان شما اختلال ایجاد کند، اما مطمئناً این فرآیند را با تاخیر مواجه خواهد کرد.
شما می‌توانید بریس‌های ارتودنسی متحرک را با مسواک نرم و خمیردندان شستشو دهید. علاوه بر این لازم است این ابزارها با محلول مخصوص برای ۴ یا ۵ بار در هفته ضدعفونی شوند.
در بهترین حالت لازم است بریس‌های ارتودنسی متحرک در هنگام ورزش کردن از دهان خارج شوند. به این منظور شما می‌توانید بریس‌های خود را در یک جعبه مخصوص به منظور حفاظت از آنها قرار دهید. به خاطر داشته باشید لازم است نام خود را بر روی جعبه نگهداری بریس ارتودنسی متحرک بنویسید.
معمولاً به افراد توصیه می‌شود هنگام نواختن سازهای بادی بریس‌های ارتودنسی متحرک را از دهان خود خارج نمایند.

معایب استفاده از بریس‌های ارتودنسی متحرک
درمان با بریس‌های ارتودنسی متحرک نیازمند مسئولیت‌پذیری و پشتکار بیمار برای استفاده از آنها است. به این ترتیب بیمار می‌بایست از این بریس‌ها بطور تمام وقت به غیر زمان غذا خوردن، مصرف نوشیدنی، مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن استفاده کند. این شرایط به معنی اینست که اگر شما باز گرداندن بریس‌های ارتودنسی متحرک را به دهان خود پس از انجام این فعالیت‌ها فراموش کنید، پیشرفتی در فرآیند درمان شما ایجاد نخواهد شد. بطور مشابه، در صورتی‌که به مقدار لازم از این بریس‌های ارتودنسی متحرک استفاده نشود، دندان‌های شما طبق برنامه تعیین شده به سمت موقعیت صحیح حرکت نخواهند کرد. در نتیجه این شرایط ممکن است شما با نتایج درمان غیر موفقیت‌آمیز یا یک دوره طولانی درمان مواجه شوید.

احساس ناراحتی برای چند روز اول استفاده از بریس‌های ارتودنسی متحرک مسئله‌ای عادی است و قرار گرفتن مناسب این ابزارها در دهان و عادت کردن بیمار به استفاده از آنها ممکن است به چند هفته زمان نیاز داشته باشد.