ارتودنسی متحرک چیست و در چه مواردی کاربرد دارد؟

بطور کلی درمان های ارتودنسی بر حسب نوع دستگاهی که ارتودنتیست به کار می گیرد به دو نوع اصلی، ارتودنسی ثابت (Fix)  و ارتودنسی متحرک (Removable) تقسیم می شوند. در ارتودنسی ثابت، وسایل روی دندان ها چسبیده و بیمار نمی تواند آنها را از دهان خود بیرون آورد. در این نوع ارتودنسی، ارتودنتیست می تواند هر دندانی را که روی آن وسیله نصب شده است را در هر سه جهت جابجا نماید. در ارتودنسی ثابت به تکمه ها وقطعاتی که  روی دندان می چسبد، براکت می گویند و در واقع این براکت است که نیروی سیم های ارتودنسی را به دندان وارد کرده و آن را به حرکت در می آورد.

در درمان هایی که ارتودنتیست از وسایلی استفاده می کند که بیمار می تواند آنها را ازدهان خود خارج کند به اصطلاح  ارتودنسی متحرک به کار رفته است. درمان به کمک ارتودنسی متحرک، در مواقعی صورت می پذیرد که کودک در سنین پایین بوده و دارای دندان های شیری و یا ترکیبی از دندان های شیری و دائمی است و متخصص ارتودنسی با هدف انجام اقدامات پیشگیرانه و یاا  کمک به اصلاح روند رشد از این وسایل استفاده می کند.  البته در افراد بزرگسالی که جابجایی و حرکت محدودی از دندانها نیاز باشد نیز این دستگاهها ممکن است بکار گرفته شوند. در ارتودنسی متحرک  حرکت دندان ها بسیار محدود بوده و تسلط ارتودنتیست روی دندان ها نسبت به ارتودنسی ثابت کمتر است. در بین مردم گاها" به دستگاه های ارتودنسی متحرک، "پلاک" نیز گفته می شود.

می توان از موارد زیر بعنوان شایعترین موارد  استفاده از ارتودنسی متحرک نام برد:

-   اگر یک یا تعداد معدودی از دندانهای کودک در مسیری نابجا روییده باشند به نحوی که  در صورت تداوم این جهت رویشی، اختلالات بعدی شدیدتری به دیگر دندان ها تحمیل گردیده و یا حتی منجر به انحراف رشد استخوان های فک  کودک شوند،متخصص ارتودنسی با تهیه یک دستگاه ساده متحرک ارتودنسی به آن دندان ها نیرو اعمال کرده و مسیر رویش آنها را اصلاح می کند. 

اگر کودک دارای عادت غلط دهانی مانند مکیدن لب و یا انگشت بوده و یا دائما" زبان خود را به سمت  دندان های جلویی می برد به نحوی که این دندان ها در حالت عادین می توانند به هم نمی رسند، متخصص ارتودنسی با استفاده از دستگاه های ارتودنسی متحرک می تواند به کودک کمک نماید تا از گسترش این عادت ها جلوگیری نماید. به این دستگاههای متحرک بهه  اصطلاح، "عادت شکن" می گویند.  

  اگر کودکی زود تر از موعد مناسب یک یا تعدای از دندان های شیری خود را به هر دلیل از دست داده باشد، به نحوی که تا زمان رویش دندان های دائمی وی مدت نسبتا" طولانی باقیمانده باشد، ارتودنتیست می تواند با کمک دستگاه های ارتودنسی متحرک ویژه، فضای این دندان ها راحفظ نموده و باعث شود که دندان های مجاور ناحیه بی دندانی سر جای خود بمانند و مکانن رویش دندانهای دائمی حفظ شوند. به این دستگاه ها  به اصطلاح " فضا نگهدارنده" می گویند. اگر کودک از این دستگاه ها استفاده نکند، دندان های شیری مجاور ناحیه بی دندانی حرکت کردهه و جای خالی را پر می کنند و در واقع باعث نهفتگی دندان دائمی می شوند.

  اگر در کودکی هر یک از فکین، از رشد طبیعی برخوردار نبوده و والدین ببینند که یکی از فکین جلو و یا عقبتر از دیگری است، متخصص ارتودنسی می تواند با استفاده از دستگاههای متحرک ویژه ارتودنسی، نسبت به اصلاح مسیر رشد استخوانی فکین کودک اقدام نموده و شدت عارضه را کاهش دهد.این نوع درمان در دوره زمانی خاصی از زندگی کودک در محدوده نزدیک به بلوغ وی قابل انجام است. اگر این دوره زمانی طلایی و مهم از دست برود، برای درمان مشکلاتا سکلتالی و استخوانی تنها راه علاج، درمان های جراحی است. به این نوع دستگاه های متحرک ارتودنسی که ماهیت درمان های پیشگیرانه ارتوپدی را دارند به اصطلاح "دستگاه های فانکشنال و یا کاربردی" می گویند.

دیمون؛ تازه ‌ترین تکنیک ارتودنسی

ارتودنسی یا مرتب کردن دندان ‌ها هم مثل خیلی از اقدامات درمانی، دردسر‌های خودش را دارد. بعضی ‌ها از دشواری تحمل دستگاه ‌های بزرگ ارتودنسی روی صورت و چانه ‌شان گله دارند و  بعضی ‌ها هم دوست ندارند وقتی می‌ خندند، برق فلز‌ها لبخند‌شان را بپوشاند. تحلیل ریشه و لقی دندان ‌ها هم از عوارض محتمل پس از مرتب کردن دندان‌‌ ها است.

بعضی‌ ها هم از رفت ‌و آمد‌های تمام ‌نشدنی به مطب شاکی هستند. اما اخیرا روشی به دنیای ارتودنسی معرفی شده که این دردسر‌ها را ندارد و می ‌توانید در حالی‌ که شما در حال مرتب کردن دندان ‌های ‌تان هستید، با خیال راحت لبخند بزنید؛ بدون این که از بابت ظاهر کش ‌های رنگی و فلزات نگینی شکل روی دندان ‌های ‌تان نگران باشید. این سیستم جدید، رفت ‌و ‌‌آمد‌های شما را به مطب نیز کمتر می ‌کند؛ چرا‌ که در کوتاه ‌ترین زمان ممکن، شما به نتیجه دلخواه ‌تان می ‌رسید. ارتودنسی دیمون (DAMON) نام این سیستم جدید است.

تکنیک ارتودنسی دیمون، 3 کلید اصلی برای موفقیت خود در روی بیماران دارد و طراحان این سیستم همین 3 کلید را علت اصلی کوتاه ‌تر شدن زمان درمان، پایداری نتایج، راحتی بیشتر و دستیابی به نتایج سریع ‌تر و پایدار‌تر می ‌دانند:

نخست این که در این سیستم دیگر خبری از آن کش ‌های رنگارنگی که هر بار به سیم‌ ها و براکت ‌های ارتودنسی شما وصل می‌ کنند نیست، بنابراین شما بدون نگرانی از بیرون افتادن این  کش ‌های رنگی هنگام لبخند زدن می‌ توانید لبخندی زیبا را تجربه کنید.

براکت ‌های ارتودنسی در این سیستم به گونه‌ ای طراحی شده‌‌ اند که یک جفت و بست باز ‌شونده دارند که به راحتی می ‌توان سیم را با باز کردن چفت درون براکت‌ جای داد و سپس چفت  براکت را دوباره بست.

کلید دوم موفقیت ارتودنسی به روش دیمون این است که سیستم‌ های ارتودنسی که در آن استفاده می‌ شوند، دارای  حفاظت بالایی هستند و به گونه ‌ای ساخته شده و شکل داده شده‌ اند که دندان‌ ها را به سرعت حرکت داده و نیاز به تنظیم کردن کمتری دارند به همین دلیل است که لازم است کمتر در حین درمان ارتودنسی به مطب دندانپزشکی برای تنظیم سیم‌ ها و براکت‌‌  ها مراجعه کنید.

مزیت سوم تکنیک ارتودنسی دیمون این است که اگر برای ردیف کردن دندان‌ های تان از این روش استفاده کنید، دیگر لازم نخواهد بود که برای به دست آوردن فضای کافی در فک‌ تان یک یا تعدادی از دندان ‌های ‌تان را بکشید و یا دندانپزشک مجبور نخواهد بود برای به دست آوردن فضا، درز وسط فک بالای شما را با اعمال نیرو‌های سنگین در زمان کوتاه، باز کند تا اندازه قوس دندانی ‌تان بزرگ تر شود.

سیستم ارتودنسی دیمون به گونه ‌ای طراحی شده است که شما به آسانی بتوانید اطراف سیم‌ ها و براکت‌ ها تمیز کنید در حالی ‌که در روش ‌های معمول، پلاک ‌های میکروبی اطراف کش ‌ها، براکت ‌ها و سیم ‌های ارتودنسی جمع می‌ شوند و رعایت بهداشت دهان را به ویژه‌ برای کودکان کم‌ سن و سال دشوار خواهند کرد.

بیماران به ارتودنسی دیمون راغب‌ تر هستند

تا کنون یک میلیون نفر در کشو‌های اروپایی و آمریکایی از سیستم ارتودنسی دیمون برای مرتب کردن دندان‌ های شان استفاده کرده‌ اند، افزایش اعتماد به نفس، راحتی، درد کمتر و حفظ تناسب ‌های صورت در حین درمان ارتودنسی، از مزیت ‌هایی است که استفاده‌ کنندگان از این سیستم برای آن برشمرده‌اند ولی به نظر می ‌رسد بهترین مزیت آن برای بیماران، راحتی تمیز کردن دهان و دستگاه‌ های ارتودنسی در این روش بوده است.

در این روش طول درمان ارتودنسی حدوداً 6 ماه کاهش می ‌یابد و این نیز یکی از امتیازاتی است که مردم به " دیمون " می ‌دهند.

از آن‌ جایی ‌که در این روش نیرو‌های سبک بر دندان ‌ها وارد می ‌شود، اکثر بیماران می‌ گویند که در طول درمان ارتودنسی یا مقدار کمی درد و ناراحتی را تجربه کرده‌ اند و یا اصلاً چنین مشکلاتی را احساس نکرده ‌اند.

خیلی از پدر و مادر‌ها دوست ندارند قبل از شروع درمان ارتودنسی تعدادی از دندان‌ های کودک ‌شان برای به دست آوردن فضا،  کشیده شود، در تکنیک‌ دیمون از آن‌ جایی ‌که حرکت دندان‌ ها و تغییرات استخوانی هماهنگ با هم رخ می ‌‌دهند نیازی به کشیدن دندان‌ ها نیست فقط در تعداد کمی از افراد برای حفظ زیبایی نیم ‌رخ در آینده و حفظ تقارن و بالانس اجزای صورت شاید کشیدن دندان لازم شود. بنابراین در این موارد نیز کشیدن دندان برای به دست آوردن فضا در فک انجام نمی ‌گیرد و بلکه فقط برای حفظ زیبایی صورت و لبخند، انجام می‌ شود.

دستگاه ‌هایی مانند " چانه‌ بند " و غیره که بر روی صورت، چانه و یا سر وگردن بچه‌ ها تکیه دارند، در ارتودنسی کودکان بسیار استفاده می ‌شوند که به ویژه برای پسر‌بچه‌ های شیطان خطر‌آفرین است و می‌ تواند موجب پارگی صورت آن ها حین ورزش و بازی شود و یا شاید دختر‌های کوچک نیز آن را دلیلی برای نازیبا کردن چهره خود بدانند، سیستم " ارتودنسی دیمون " از این جهت نیز کودکان را رها کرده است چون در صورت استفاده از این سیستم، دیگر نیازی به استفاده از دستگاه‌ های ارتودنسی خارج دهانی نخواهد بود. در سیستم دیمون از سیستم‌ هایی  هوشمندی استفاده می‌ شود که در دمای بدن فعال می‌ شوند. این سیستم‌ های هوشمند نیرو‌هایی در محدوده صحیح و کنترل‌ شده اعمال می ‌کنند.

چه ‌قدر خرج بر‌می ‌‌دارد؟

حتماً پرسش بعدی که به ذهن ‌تان خطور می ‌کند، این باشد که ارتودنسی با این روش چه ‌قدر آب می ‌خورد. حقیقت این است که دندانپزشک پس از معاینه دهان شما و وضعیت دندان های تان، هزینه کلی درمان ارتودنسی را محاسبه خواهد کرد. هزینه‌ ای که باید بپردازید به روشی که قرار است برای مرتب کردن دندان‌ های تان استفاده شود و مدت‌ زمان درمان و ... بستگی دارد.

در حال حاضر در کشور‌های اروپایی و آمریکایی هزینه مرتب کردن دندان‌ ها با این روش، مشابه سایر روش‌ های قدیمی ‌تر است ولی در کشورمان ارتودنسی با این روش کمی گران ‌تر از روش  ‌های معمولی است که این هزینه بالاتر به مزیت‌ های بیشتر این روش درمانی می ‌ارزد.

مراجعه به متخصص ارتودنسی

توجه داشته باشید، افرادی که فقط درمان ارتودنسی انجام می دهند، همیشه نمی توانند متخصص ارتودنسی باشند؛ همچنان که در تبلیغات و در تابلوها عبارت هایی مثل دندانپزشک، ارتودنسی یا دندانپزشک مختص ارتودنسی، متخصص دندانپزشکی اطفال، ارتودنسی پیشگیری یا به طور اختصاصی ارتودنسی دیده می شود که هیچ کدام دلیل متخصص ارتودنسی بودنن آنها نیست. افراد متخصص واقعی در مهر نظام پزشکی خود کلمه متخصص ارتودنسی را قید کرده و عضو انجمن ارتودنتیست های ایران هستند که در سایت انجمن ارتودنتیست های ایرانن  اسامی آنها قابل مشاهده است.

حتی درباره درمان مشکلات ارتودنسی کودکان دیده می شود که در بسیاری از موارد، مراجعه به دندانپزشک یا متخصص دندانپزشکی اطفال باعث انحراف از درمان درست شده و به جای بهتر شدن درمان ارتودنسی باعث پیچیده تر شدن درمان شده است.
در بیشتر موارد، نیاز به مداخله فوری و تجویز دستگاه ارتودنسی نیست، چیزی که همکاران دندانپزشکی اطفال به آن اعتقاد دارند. چیزی که متخصصان ارتودنسی به آن اعتقاد دارند، این استت  که فرآیند رشد و تکامل به طور صحیح پیش برود.

درمان مشکلات فکی پیش از سن بلوغ

هرچند درمان ارتودنسی در تمام سنین امکان پذیر است، ولی برخی درمان ها در بعضی سنین بهتر و راحت تر انجام می شود. بهترین فردی که بتواند بهترین زمان را به شما توصیه کند، متخصص ارتودنسی است.
مشکلات فک در کودکان و نوجوانان تا قبل از بلوغ قابل تغییر و هدایت است. بعد از این دوره درمان های استتاری یا ترکیب درمان های ارتودنسی و جراحی فک قابل انجام است. در بعضیی  بیماران امکان گسترش قوس فکی برای ایجاد فضای بیشتر وجود دارد. در این موارد درمان زودتر از موعود و درمان دیرهنگام صدمه یکسانی به بیمار وارد می کند؛ بنابراین مشاوره متخصص ارتودنسی را در هفت سالگی از دست ندهید.

هدف ارتودنسی همیشه زیبایی دندان نیست

درمان های ارتودنسی همیشه برای ردیف کردن دندان ها و زیبایی نیست. در خیلی موارد انجام دیگر درمان های دندانپزشکی نیازمند آماده سازی ارتودنسی است. این درمان ها بویژه در افراد میانسال یا مسن تر انجام می شود. مهم ترین مثال در این موارد فضاهای اضافی در فک، درمان های جایگزینی مثل ایمپلنت و درمان های مرتبط با صدمات است. در این موارد هدف درمان های ارتودنسی براساس نیاز بیمار طراحی می شود.

پرداخت اقساطی هزینه درمان ارتودنسی

هزینه درمان ارتودنسی بر مبنای پیچیدگی درمان و طول دوره درمان تعریف می شود. نحوه پرداخت در بیشتر مطب های ارتودنسی به صورت اقساط تعریف می شود که در آن یک سوم هزینه به صورت اولیه و بقیه به صورت اقساط ماهانه تعریف می شود. در بیشتر موارد بیمه ها برای درمان ارتودنسی هزینه عمده ای پرداخت نمی کنند.

اطمینان از حضور متخصص ارتودنسی طی دوره درمان

درمان ارتودنسی، درمان طولانی مدتی است که دوره فعال آن دست کم 1.5 سال است. پس از این دوره برای حفظ نتیجه به دست آمده شما همچنان نیاز به مراجعه دارید؛ بنابراین اطمینان از حضور متخصص ارتودنسی درمان کننده باعث پیشگیری از مشکلات درمان ناتمام و کم شدن هزینه به علت تغییر دکتر می شود، بنابراین در مراجعه به مراکز و کلینیک هایی که متخصص ارتودنسی به عنوان همکار در آنجا حضور دارد و امکان تغییر وجود دارد هوشیار باشید.

ارتودنسی تخصصی

امروزه وظیفه متخصص ارتودنسی ها فقط ردیف کردن دندان‌ها نیست. ایجاد لبخند زیبا، نیازمند توجه به مسائل بسیاری است که یکی از آنها ردیف بودن دندان‌هاست.

متخصص ارتودنسی به جای فکر کردن ساده به این که دندان ها را ردیف کند، باید به ایجاد لبخندی فکر کند که بتواند اعتماد به نفس، جذابیت و از همه مهم تر شادی و خوشحالی بیشتری را برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان فراهم کند. متخصص ارتودنسی باید به این مساله اعتقاد داشته باشد که درمان با ارتودنسی، بتواند سودمندی همیشگی و فرصت های بیشتری برایی  بیمار فراهم کند.

معاینه کودکان در 7 سالگی

پیشنهاد انجمن های ارتودنسی این است که همه کودکان باید در هفت سالگی از سوی متخصص ارتودنسی معاینه شوند. تشخیص اولیه مشکل ارتودنسی مثل کجی دندان ها، از دست رفتن زود هنگام دندان شیری، پوسیدگی دندان شیری، مشکلات رشدی و انحراف دادن فک در هنگام بستن فک ممکن است منشأ مشکلات شدیدتر در آینده باشد. در این موارد کشف مشکلل و پیروی از دستورات متخصص ارتودنسی، درمان های بعدی را آسان تر می کند.

 

هزینه درمان ارتودنسی  

هزینه درمان ارتودنسی به فاکتورهای متعدد بستگی دارد که برای مثال در این رابطه می توان به نوع درمان ارتودنسی، شدت ناهنجاری های فکی و دندان بیمار، و مدت  درمان ارتودنسی اشاره کرد. در طول جلسه مشاوره، متخصص ارتودنسی پس از تعیین روش درمان و تخمین مدت زمان و نحوه انجام درمان، در مورد هزینه های ارتودنسی به شما اطلاعات کامل را ارائه خواهدد کرد 

 کدام نوع درمان ارتودنسی ارجحیت دارد؟

هر کدام از این روش‌های درمانی ارتودنسی موارد تجویز خاص خود را دارد. روش متحرک بیشتر برای بیماران زیر 12-14 سال کاربرد دارد و بعد از آن به‌دلیل تثبیت نسبی ساختمان‌های استخوانی فک‌ها عملا روش ارتودنسی متحرک تاثیر زیادی دربر نخواهد داشت. برای بیمارانی که بالاتر از این سن هستند معمولا درمان ثابت تجویز می‌شود تا دندان‌ها در وضعیتی منظم‌تر درر فک قرار گیرند .  اگر در سنین بالا نیاز به تصحیح وضعیت استخوان فک‌ها وجود داشته باشد (که در بسیاری از موارد در سنین پایین‌تر با درمان‌های معمولی و ارزان‌تر، ارتودنسی متحرک درمانن پذیر هستند). علاوه بر درمان ارتودنسی ثابت، جراحی فک نیز مد نظر قرار می گیرد که توسط متخصص جراحی دهان و فک و صورت انجام می شود  .

عوارض ارتودنسی چیست؟

بیمارانی که متقاضی درمان ارتودنسی هستند باید بهداشت بسیارخوبی داشته باشند، چون در شرایط قرارگیری پلاک‌های متحرک و به‌خصوص براکت و سیم‌های ثابت رعایت بهداشت دهان مشکل‌تر می‌شود و اگر بیمار دقت و تمرکز کافی در رعایت بهداشت خود نداشته باشد، دندان‌ها زیر براکت و سیم‌های ارتودنسی به‌سرعت دچار پوسیدگی می‌شوند. مشکل بعدی احتمالل برگشت درمان است . به‌اصطلاح «برگشت» بخشی جدایی‌ناپذیر از درمان ارتودنسی است. این وضعیت درصورتی که بیمار دستور متخصص را برای استفاده منظم از پلاک‌های نگهدارنده بعد از درمان ثابت نادیده بگیرد یا در بیمارانی که توسط دندانپزشک غیرمتخصص ارتودنسی درمان شده‌اند، مشاهده می‌شود  .

فواید ارتودنسی چیست ؟

منظم‌شدن دندان‌ها به تمیز کردن آنها نیز کمک خواهد کرد .

1 . ارتودنسی طول عمر دندان‌ها را افزایش می‌دهد.مرتب کردن دندان‌ها موجب قرار گرفتن آنها در موقعیت مطلوب داخل فک می‌شود که نتیجه آن پخش متوازن نیرو در تمام جهات و کاهش  فشار روی ریشه دندان‌ها است. از طرف دیگر  منظم‌شدن دندان‌ها به تمیز کردن آنها نیز کمک خواهد کرد.

2. ارتودنسی موجب برطرف کردن مشکلات گوارشی می‌شود.در حالت عادی هر دندان بالا با دو دندان پایین در تماس است. چنانچه در بیماری این وضعیت دندان‌ وجود نداشته باشد غذا به خوبی آسیاب نشده و هضم غذا و در نتیجه گوارش آن با مشکل روبه‌رو می‌شود. درمان ارتودنسی، باعث ایجاد تماس‌های مناسب و در نتیجه افزایش تاثیر جویدن خواهد شد.
3.ارتودنسی باعث درمان مشکلات عضلانی هم می‌شود.افرادی که بیشتر فعالیت خود را با دست راست انجام می‌دهند عضلات قوی‌تر با حجم بزرگ‌تر نسبت به دست چپ دارند اما چونن دست‌ها زیر لباس قرار می‌گیرند تاثیر زیاد و قابل‌توجهی در بیننده به وجود نمی‌آورند. حال اگر شخصی به دلایل مختلف مانند عادت کردن یا کوچک بودن فک و... با دندان‌‌های یک طرف غذاا بخورد، به مرور زمان عضلات یک طرف از طرف دیگر بزرگ‌تر و صورت وی نامتقارن می‌شود و چون در برخوردهای اجتماعی صورت اولین قسمتی است که مورد توجه قرار می‌گیرد، باید حتما نسبت به رفع این مشکل اقدام کرد. البته مشکلات عضلانی زیادی در سیستم جونده شناخته شده‌اند که با روش‌های ارتودنسی قابل درمان هستند.

مراقبت های لازم در زمان ارتودنسی

تغذیه در ارتودنسی: در طول دوره درمان ارتودنسی، می توان مجموعه ای از مواد غذایی متنوع را مصرف کرد. به هر حال، برخی از انواع مواد غذایی می توانند باعث وارد شدن آسیب و صدمه به براکت ها و سیم های ارتودنسی شوند. هنگامی که این اجزا دچار آسیب شوند، در نتیجه این شرایط بیمار با ناراحتی، حرکت ناخواسته دندان، نیاز به برگزاری جلسات درمانی اضافی درر مطب متخصص ارتودنسی، و افزایش طول مدت درمان مواجه می شود. به خاطر داشته باشید، چسبی که برای نگه داشتن براکت ها بر روی دندان ها استفاده می شود، بسیار شکننده است. هنگامی که فشار بیش از حد به این چسب وارد شود، براکت ها از سطح مینای دندان جدا می شود. در طول چند روز اول پس از درمان ارتودنسی، لازم است بیمار از مواد غذایی نرم استفاده کند. علاوه بر این لازم است بیمار از ابزارهای ارتودنسی در هنگام غذا خوردن تا زمان استفاده از بریس ها حفاظت نماید. به این ترتیب، لازم است بیمار از خوردن غذاهای سخت،، سفت، چسبنده و ترد خودداری نماید  .

سوالات رایج ارتودنسی

در چه سنی باید جهت معاینه ارتودنسی اقدام کنیم ؟

انجمن متخصصین ارتودنسی امریکا سن هفت سالگی را سن خوب برای اولین معاینه ارتودنسی ذکر کرده است . در این سن غالب دندانهای شیری و تعدادی از دندانهای دائمی رویش پیدا کرده اند و برای متخصص ارتودنسی امکان ارزیابی دقیقی از وضعیت کلی دندانی فکی  بیمار را فراهم می کند. شایان ذکر است با وجود امکان تشخیص بسیاری از ناهنجاری دندانی فکی تنها موارد محدودی را می توان در همین سن مورد درمان قرار داد. البته برای مشکلات دیگر نیز برنامه زمانی معینی از سوی متخصص ارتودنسی جهت مداخله ارتودنسی در آینده برای شما تدوین می گردد.

درمان ارتودنسی نزد دندانپزشک عمومی چه ایرادی دارد؟

دندانپزشک عمومی صلاحیت انجام درمان ارتودنسی ثابت را ندارد. با این وجود در حال حاضر تعداد زیادی از دندانپزشکان اگرچه تخصص ارتودنسی ندارند با یا بدون شرکت در دوره های آموزشی کوتاه مدت غیر آکادمیک با هزینه و قیمت های کمتر اقدام به انجام ارتودنسی برای بیماران خود می کنند که متاسفانه در بسیاری موارد سبب بروز مشکلات و عوارض غیرقابل جبرانن برای فک و دندانها می گردد. تخصص ارتودنسی مستلزم گذراندن دوره پیچیده ۴-۳ ساله در دانشگاههای معتبر پس از دوره ۶ ساله دندانپزشکی عمومی می باشد. حال آنکه در طول دورهه عمومی هیچ آموزشی در زمینه ارتودنسی ثابت صورت نمی گیرد.

چگونه اطمینان حاصل کنم که دکتری که مراجعه کرده ام متخصص ارتودنسی است؟

بسیاری از بیماران نسبت به پیدا کردن دکتر خوب برای ارتودنسی خود یا فرزندشان سردرگم هستند. متخصص ارتودنسی روی تابلو، کارت و مهر مطب خود از عبارت متخصص ارتودنسی و نه ارتودنسی استفاده می کند. عبارت جراح-دندانپزشک همراه با توضیحات دیگری نظیر ارتودنسی، زیبایی و ... نمایانگر عمومی بودن دندانپزشک می باشد. به علاوه شما می توانید با مراجعه به لینک اعضاء وبسایت انجمن متخصصین ارتودنسی ایران و یا بانک اطلاعات ارتودنتیست های ایران نسبت به متخصص بودن دکتر خود اطمینان حاصل کنید. چنانچه نام دکتر موردد مراجعه در لیست این دو مرجع وجود نداشت برای اطمینان بیشتر از منشی انجمن ارتودنسی ایران (۸۸۲۸۸۳۵۸-۰۲۱۱) نیز استعلام بگیرید.

آیا مرتب کردن دندان ها بدون ارتودنسی امکان پذیر است؟

متاسفانه برخی از دندانپزشکان عمومی که متخصص ارتودنسی نیستند با سوء استفاده از نگرانی بیماران نسبت به طول درمان  ارتودنسی اقدام به تبلیغاتی با عناوین "ارتودنسی سریع"، "ارتودنسی در یک جلسه"، "مرتب کردن دندان ها بدون ارتودنسی" و یا "ارتودنسی با لیرز" می کنند. در این موارد آنها در واقع با تراش دندانها در نواحی بیرون زده و ترمیم دندانها با کامپوزیت یا لمینیت در قسمت های تورفته اقدام به رفع ظاهری مشکل ناردیفی دندانها می کنند. حال آنکه این کار منجر به آسیب جدی دندانها حتی تا سرحد کشیدن آنها ظرف چند سال خواهد شد.

سن مناسب انجام درمان ارتودنسی چه زمانی است؟

 در گذشته درمان ارتودنسی معمولا" به کودکان و نوجوانان محدود می شد ولی واقعیت این است که دندان ها حتی در سنین بالا می توانند حرکت کنند و شیوه حرکت دادن دندان ها در تمام سنین یکسان است. بنابراین درمان ارتودنسی در بزرگسالان و سنین بالا نیز امکان پذیر است هرچند درمان این افراد ممکن است با محدودیت هایی روبرو باشد که فقط توسط ارتودنتیست قابل تشخیص و درمان است. با این حال  زمان مناسب برای ارتودنسی اغلب افراد وقتی است که تمام دندان های شیری کودک افتاده باشند و بیشتر دندان های دائمی ویی (بجز سومین آسیای بزرگ یا همان دندان عقل) درآمده باشند که در حدود ۱۲-۱۱ سالگی می باشد. دانستن زمان مناسب برای معاینه ارتودنسی باعث می شود که برخی اوقات با انجامم اقدامات ساده از بروز مشکلات شدیدتر پیشگیری و طول درمان ارتودنسی و پیچیدگی آن را کوتاه تر کرد.
با درمان ارتودنسی اولیه می توان نتایج مطلوبی را به دست آورد که پس از پایان یافتن رشد فک ها و صورت ( حدود ۱۲-۱۰ سالگی) دیگر قابل دستیابی نیستند. در این محدوده سنی دو دسته از ناهنجاری های دندانی و اسکلتی را می توان اصلاح کرد. در این میان روش هایی برای درمان ارتودنسی پیشگیرانه وجود دارد که مراجعه بیمار در سن پایین امکان انجام این روش ها را برای هر دو دسته از ناهنجاری های دندانی و اسکلتی میسر می سازد که این امر نه تنها در جلوگیری از انجام درمان ارتودنسی پیچیده کمک می کند بلکه طول درمان ارتودنسی را کوتاه تر کرده و به هزینه خانواده نیز کمک می کند.
در صورتی که کودک دچار ناهنجاری اسکلتی (و نه فقط دندانی) همانند کوچک و یا بزرگ بودن هر یک از فک ها نسبت به یکدیگر، باریک بودن فک بالا و یا انحراف فک پایین به طرفین باشد درمان ارتودنسی وی باید در محدوده سنی ۱۲-۷ سالگی انجام شود. زمان شروع درمان بر اساس نوع مشکل و شدت آن متفاوت است و گاه سن تقویمی آغاز درمان مشکلی مشابه در دو کودک به دلیل تفاوت های فردی تکاملی یکسان نیست. این امر نیز دلیل مهمی را جهت انجام معاینه اولیه درمان ارتودنسی در سن هفت سالگی توسط درمانگر آگاه و مسلط به تمام زوایا و جوانب رشد و تکامل یعنی متخصص ارتودنسی ارائه می دهد.
متاسفانه گاهی مشاهده می شود که به علت مراجعه دیرهنگام بیماران به متخصص ارتودنسی و یا مراجعه به دندانپزشک عمومی که  بعضا" تسلط کافی در این موارد ندارند، این گونه مشکلات اسکلتی بموقع تشخیص داده نمی شوند و در زمان مناسب تحت درمان ارتودنسی صحیح قرار نمی گیرند و رشد کودک پایان می یابد. در این حالت تنها راه پیش روی ارتودنتیست در مشکلات با شدت کم، کشیدن دندان های دائمی  جهت پوشاندن مشکل اسکلتی و در موارد شدیدتر انجام جراحی فک همراه با ارتودنسی در سنین بالاتر است و کاملا" روشن است که باا معاینه به موقع کودک توسط متخصص ارتودنسی می توان از ایجاد مشکلات شدید در سنین بالاتر جلوگیری کرد. 

چرا با مراجعه به ارتودنتیست های مختلف پاسخ های متفاوتی در مورد درمان مشکل ارتودنسی خود دریافت  کرده ام؟ مثلا" بر سر کشیدن و یا نکشیدن دندان برای رفع مشکلم اختلاف نظر داشته اند.

اصولا" مقوله چگونگی رفع کجی و ناردیفی های دندانی در ارتودنسی (بالاخص از حیث کشیدن یا نکشیدن) به فاکتورهای گوناگونی بستگی دارد که از آن جمله می توان به طول درمان، نیمرخ بیمار، ابزار مورد استفاده، ثبات نتیجه درمان، مهارت درمانگر و ... بستگی دارد. از آنجا که متخصص ارتودنسی مختلف وزن های متفاوتی به هر کدام از این فاکتورها می دهند اجتهاد هایی گوناگونی بدست می آید از این رو ورود خود بیمار نیز در رایزنی با این درمانگرها تاثیر گذار خواهد بود. به عنوان مثال ممکن است یک متخصص ارتودنسی موافق کشیدن نباشد زیرا با لبهایی برجسته تر برای شما موافق بوده و آن را به ریسک احتمال بیشتر بهم ریختن مجدد دندانها بعد از درمان ترجیح دهد ولی متخصص ارتودنسی دیگری به دلیل ترس از برگشت ناردیفی دندانهای شما درمان توأم با کشیدن را پیشنهاد کند. اینجاست که گفتمان بیمار با متخصص ارتودنسی در تعیین نهایی وزن این فاکتورها و انتخاب بهترین طرح درمان برای او کمک می کند.

آیا استفاده از پستانک‌های جدیدی که به پستانک ارتودنسی معروف است می‌تواند تأثیری در به هم نریختن دندان‌ها داشته باشد؟ آیا خوردن پستانک و شیشه در نوزادی و کودکی باعث ایجاد بی‌نظمی‌های دندانیی می‌شود؟

این پستانک‌ها اصلا" پایه علمی ندارد و صرفا" تبلیغاتی و هزینه بر است. خوردن شیشه و پستانک و حتی انگشت دست تا سنین ۴-۳ سالگی تأثیر محسوسی بر کج شدن دندانها نخواهد گذاشت‎ ولی در صورت ادامه بعد از این سنین جهت ترک عادت و عوارض دندانی آن می بایست به متخصص ارتودنسی مراجعه نمود.

آیا کشیدن دندان برای ارتودنسی الزامی است ؟

کشیدن دندانها گاهی ضروری است. البته این نگرانی همیشه برای بیمار و یا والدین مطرح است که از دست دادن یک یا چند دندان سالم می تواند بواسطه کاهش دندانها در آینده باعث مشکلاتی برای بیمار گردد. لیکن علم ارتودنسی پس از گذشت دو قرن از ابداع خود چنین نگرانی را قویا" مطرود می داند. به علاوه باید توجه داشت که فضای خالی ناشی از کشیدن دندانهاا طی درمان ارتودنسی کاملا" بسته می شود.

طول مدت درمان ارتودنسی چقدر است؟

طول مدت درمان ارتودنسی کاملا" به شکل دندانی و اسکلتی شما بستگی دارد. طول مدت درمان می تواند از چند ماه تا چند سال متغیر باشد. البته در اکثر درمانهای ارتودنسی ثابت، درمان بین ۲-۱ سال به طول می انجامد.

پس از شروع درمان ارتودنسی بایستی هر چند مدت بایستی به مطب مراجعه کنم؟

جلسات درمانی بر اساس شرایط بیمار و طرح درمان وی برنامه ریزی می شود . تقریبا" اغلب افرادی که تحت درمان ارتودنسی ثابت قرار می گیرند، بایستی هر ۵-۴ هفته برای ادامه روند درمان خود به مطب مراجعه کنند. گاهی نیز فواصل بین جلسات کمتر یا بیشتر خواهد بود 

آیا درمان ارتودنسی درد دارد؟

خیر. درد درمانهای ارتودنسی خفیف و گذرا است و با دردی که در سایر درمانهای دندانپزشکی مثل کشیدن، پر کردن و یا عصب کشی وجود دارد، اصلا" قابل ملاحظه نیست. مصرف ایبوبروفن یا استامینوفن هر چهار ساعت یکبار و جویدن آدامس به کاهش درد مختصر روزهای نخست ارتودنسی کمک می کند.

آیا می توانیم پس از شروع درمان ارتودنسی به ورزش ادامه دهیم ؟

بله. با این حال بهتر است در دوره درمان ارتودنسی حتی الامکان از ورزش های توأم با ضربه بویژه ورزشهای رزمی که امکان وارد آمدن ضربات سنگین روی صورت وجود دارد، اجتناب گردد.

آیا در طول ارتودنسی لازم است به دندانپزشک خانوادگی خود مراجعه کنم؟

بله. مادامیکه تحت درمان ارتودنسی هستید لازم است که ملاقات های معمول خود را با دندانپزشک خانوادگی خود به منظور کنترل وضعیت دندانها از لحاظ پوسیدگی و نیز ارزیابی سلامت لثه ها داشته باشید.

آیا درمان ارتودنسی می تواند در زمان حضور دندانهای شیری انجام شود؟

بله. گاهی مشکلات دندانی و فکی نیاز به درمان ارتودنسی زود هنگام دارد. با این حال چنانچه بیماری برای شروع درمان آمادگی فیزیکی یا روانی نداشته باشد و به هر علت نتوان درمان را برای او آغاز کرد روند رشدش پیگیری خواهد شد تا در اولین زمان مناسب درمان ارتودنسی وی آغاز گردد.

آیا می توان فقط دندانهای یک فک را مورد درمان ارتودنسی قرار داد؟

به شرایط شما بستگی دارد. ارتودنسی تنها مرتب کردن دندانهای کج و نامرتب را دنبال نمی کند. مسائلی مانند طریقه جفت شدن دندانهای بالا و پایین بر روی هم، انحراف از خط وسط صورت، اصلاح روابط فکی و اسکلتی نیز در درمان ارتودنسی مد نظر قرار می گیرند. بنابر این هر چند ممکن است دندانهای یک فک شما مرتب باشند، ولی به دلیل اصلاح مشکلات دیگر بایستی در بعضی موارد بر روی دندانهای هر دو فک براکت قرار داده شود. این در حالی است که برخی بیماران به مطب متخصص ارتودنسی مراجعه نموده و عنوان می کنند که تنها مایل بهه مرتب کردن یک یا دو دندان کج خود با ارتودنسی هستند! 

آیا درمان ارتودنسی در سنین بالا قابل انجام است؟

چنانچه مشکل بیمار تنها نامرتب بودن و کجی دندانها باشد، می توان در هر سنی به شرط سلامت لثه دندانها اقدام به درمان ارتودنسی نمود. ولی در مواردی که ناهنجاری های فکی وجود دارد، با توجه به پایان یافتن رشد در افراد بالغ گاهی می توان در موارد خفیف تنها با ارتودنسی (ارتودنسی کاموفلاژ) اقدام به کاهش تظاهر مشکل زمینه ای فکی نمود. اما در موارد شدیدترر ممکن است نیاز به درمان های مشترک ارتودنسی و جراحی فک وجود داشته باشد. در اینگونه موارد روند درمان به این شکل خواهد بود که ابتدا بیمار یک دوره حدود ۱۲-۶ ماهه تحت درمانن ارتودنسی ثابت قرار می گیرد. طی این درمان ارتودنسی دندانها مرتب گردیده و شرایط برای انجام جراحی فک مهیا می گردد. سپس یک متخصص جراحی فک و صورت عمل جراحی فک را انجام می دهد. پس از دوره نقاهت مجددا" درمان ارتودنسی برای یک مدت کوتاه چند ماهه جهت ایجاد تغییرات جزئی و در عین حال مهم ادامه می یابد.

آیا می توانم بدون جراحی فک تنها با ارتودنسی مشکل دندانی فکی خود را حل کنم؟

در مواقعی که فرد بالغ گردیده است و شدت ناهنجاری فکی شدید می باشد، متخصص ارتودنسی ممکن است مجبور باشد ناهنجاری دندانی - فکی را با کمک یک جراح فک و صورت برطرف کند. به این صورت که پس از یک دوره حدودا" ۱۲-۶۶ ماهه درمان ارتودنسی، بیمار در حالیکه دستگاههای ارتودنسی ثابت را به همراه دارد، تحت عمل جراحی فک قرار می گیرد و پس از دوره نقاهت مجددا" چند ماه دیگر درمان ارتودنسی وی برای رسیدن به نتیجه نهایی ادامه می یابد. با این وجود در مواردی که میزان مشکل فکی شدید نباشد در مواردی می توان تنها با ارتودنسی ضمن ردیف کردن دندانها تظاهر مشکل فکی را نیز کاهش داد.

اگر در بین درمان ارتودنسی ارتودنتیست خود را تغییر دهم چه اتفاقی می افتد؟

تغییر دندانپزشک متخصص ارتودنسی معالج پس از آغاز درمان تا حدی ریسک محسوب می شود. چون دندانپزشک جدید شما در جریان شرایط اولیه شما نبوده است. به علاوه اختلاف دیدگاه متخصصین مختلف می تواند ادامه روند درمان ارتودنسی شما را با مشکل رویرو کند.

آیا ارتودنسی به درمان دندان قروچه کمک می کند؟

اصولا" ماهیت دندان قروچه هنوز کاملا" روشن نیست. با این وچود استرس و تماس های نامناسب دندانی با عنوان عوامل تأثیرگذار شناخته شده اند. از اینرو به نظر می رسد درمان ارتودنسی با بهم زدن موقعیت پیشین تماس های دندانی، مسیرهای عصبی ایجاد دندان قروچه را مختل کرده و دست کم طی درمان با کاهش محسوسی در شدت دندان قروچه همراه باشد.

هزینه درمان ارتودنسی چقدر است؟

هزینه درمان ارتودنسی بستگی به فاکتور هایی از قبیل نوع درمان (ثابت یا متحرک)، میزان پیچیدگی درمان، نوع ابزار ارتودنسی (سیستم لینگوال، سیستم دیمون، براکت های سرامیکی، مینی اسکرو و ...) محل انجام درمان (مطب خصوصی یا کلینیک)، سابقه و تخصص درمانگر (دندانپزشک عمومی یا متخصص ارتودنسی) و ... دارد. گفتنی است، قیمت درمان ارتودنسی در ایران نسبت به کشورهای حاشیه خلیج فارس و بالاخص کشورهای غربی به طرز محسوسی پایین تر می باشد.
 در بیشتر مطب های ارتودنسی ایران، مبلغ درمان در قالب یک چهارم تا یک سوم پیش پرداخت و مابقی به صورت قسطی طی دوره ارتودنسی تسویه می گردد. بیمه های اجتماعی معمولا"" متقبل هزینه های درمان ارتودنسی نمی شوند. البته این امر مشمول بیمه های ارگانها نمی گردد.

ارتودنسی نامرئی چیست؟

در تبلیغات سه مدل از ابزار های ارتودنسی با عنوان ارتودنسی نامرئی یاد می شوند. در حالتی با نام سیستم لینگوال یا زبانی براکت ها پشت دندانها چسبانده می شوند. این سیستم به دلیل  مزاحمت و آزار برای زبان بیمار و امکان جدا شدن براکت های ارتودنسی طی بستن دهان چندان فراگیر نمی باشد به علاوه در صورت وجود تکنولوژی پیشرفته مورد نیاز لابراتواری آن که درر ایران هنوز در مراحل مقدماتی است، تنها برای کیس های محدودی قابل استفاده می باشد. به علاوه قیمت ارتودنسی لینگوال نزدیک به ۵-۴۴ هزار دلار می باشد که تقریبا" دو تا سه برابر هزینه ارتودنسی ثابت به روش معمول می باشد. در روشی دیگر با عنوان ارتودنسی اینویزیلاین (نامرئی) از یک سری پلاک های شفاف  جهت ردیف کردن دندانها استفاده می گردد. این شیوه نیز به دلیل نبود امکانات پیجیده مورد نیاز آن در ایران و با در نظر گرفتن محدودیت های عملکردی جز در کیس های با بهم ریختگی های اندک آنهم با صلاحدید متخصص ارتودنسی کارایی ندارد.. بالاخره حالتی که در آن از براکتهای ارتودنسی سرامیکی همرنگ دندان استفاده می گردد که با توجه به پیشرفت های چشمگیر در تکنولوژی تامین استحکام و زیبایی آنها نسبت به دو شیوه قبلی به لحاظ دارا بودن همزمان قابلیت و زیبایی، منطقی تر می باشد.