ارتودنسی ، بهبود کیفیت زندگی

تمام تلاش ما در دوران زندگی  برای بهبود کیفیت زندگی است.بخشی از این اقدامات مربوط به سلامت جسم و روح است. ارتودنسی یکی از این اقدامات است که علاوه بر افزایش کارایی  وسلامت دندانی تاثیراتی بر سلامت کلی و سلامت روانی فرد دارد. بنابراین  نقش مهمی در ارتقا کیفیت زندگی دارد. به همین منظور است که شعار اصلی کنگره امسال انجمن ارتودنتیست های ایران " ارتودنسی،بهبود کیفیت زندگی " انتخاب شده تا زمینه بحث و بررسی این موضوع در بین متخصصان وعلاقه مندان این رشته در اواخر اردیبهشت امسال در مشهد فراهم شود.

همانطور که  دیده ایم و مرسوم بوده عمده  مراجعان درمانهای ارتودنسی افراد با سن 10 تا 18 سال  هستند.همه ما دوران راهنمایی و دبیرستان را بخاطر داریم.بنظر برخی این دوره همانند دوره های دیگر زندگی ،بخشی از زندگی ما بوده و گذشته است.از نظر برخی هم این دوران ،با توجه به تغییرات جسمی و روحی فرصتی بوده تا  یک شی یا یک مکان یا رفتاری وسیله شکنجه یا استهزاء قرار گیرد. طبیعی است که دراین ماجرا گروهی غالب و گروهی مغلوب می شوند. با  آگاه شدن جامعه، والدین  نقش ویژه و حمایتی خود را از  فرزندشان دریغ نمی کنند. و همین زمینه ای است تا از استفاده از هر فرصتی برای افزایش بهبود کیفیت زندگی فرزندشان  دریغ نکنند. با توجه به ارزش یک لبخند خوب در تامین  سلامت روحی و اعتماد به نفس بالا همه سعی می کنند لبخند خوبی برای فرزندان شان فراهم کنند.از طرفی با توجه به حساس بودن فرزندان ،ممکن است، مقاومت هایی در جهت درمان ارتودنسی این کودکان  و نوجوانان وجود داشته باشد.مقاومت ها در برخی از موارد مربوط به نافرمانی و پرخاشگریهای وابسته به سن بوده و برخی مربوط به ظاهر وسایل درمانی ارتودنسی است.در مواردی که مقاومت به درمان به دلیل نافرمانی مطرح است توضیح و توجیه کامل مشکل  توسط متخصص ارتودنسی و ارایه راه حل های متعدد برای داشتن حق انتخاب معمولا مفید واقع می شود.بدیهی است با توجه به ماهیت درمانهای ارتودنسی امکان درمان ارتودنسی موفق برای کسانی که تمایل جدی برای درمان نداشته باشند بسیار کمتر است.بنابراین درمواردی که انگیزه درونی برای رفع این مشکل وجود ندارد بایستی راهی برای ایجاد این انگیزه فراهم نمود درغیر اینصورت بهتر است درمان ارتودنسی به زمان بهتری موکول شود. 

 ظاهر وسایل ارتودنسی در اغلب بیماران  درسنین قبل از بلوغ  نه تنها بد نیست بلکه دوست داشتنی نیز هست. به همین دلیل است که این افراد برعکس سایر درمانهای دندانپزشکی با  اشتیاق به مطب ارتودنسی مراجعه می کنند. بااین حال  در تعدادی از این افراد مقاومت هایی برای استفاده از برخی وسایل وجود دارد.مقاومت در برخی از موارد مربوط به  ظاهروسایلی است که برای درمان ارتودنسی این افراد استفاده می شود که در انواع رایج وسایلی هستند که به رنگ فلز بوده در داخل یا خارج از دهان استفاده می شود. اگر فرزند شما دراستفاده از براکتهای استیل یا  وسایل خارج دهانی مشکل داشته باشد راهی برای تغییر این روش و استفاده از وسایل همرنگ دندان یا وسایل نامریی وجود دارد. برای بررسی این روشها با متخصص ارتودنسی مشورت کنید. 

مرتب کردن دندان با ارتودنسی

درمان ارتودنسی، محدودیت سنی ندارد

مشکلات ارتودنسی به دو دسته اسکلتی و دندانی تقسیم می شود که درمان مشکلات اسکلتی را باید در سنین پایین آغاز کرد، اما مشکلات دندانی را می توان در سنین متفاوتی پیگیری کرد. البته در مورد علت ایجاد این مشکلات ارتودنسی باید گفت عوامل ارثی و محیطی در بروز آن دخیل است.

معمولا در دوره دندان های شیری، درمان ارتودنسی عمومیت ندارد، ولی گاهی توصیه های کاربردی در این دوره کودک را از بروز پاره ای مشکلات اسکلتی و دندانی در آینده دور نگه می دارد.

 با افزایش سن، سطح استخوان پیرامون ریشه به دلایل مختلف کاهش می یابد. باید یادآوری کرد تا هر سنی که ریشه دندان ها در استخوان قرار داشته باشد، می توان به انجام درمان ارتودنسی امیدوار بود.

بنابراین تقریبا محدودیت سنی برای انجام درمان ارتودنسی نداریم، ولی در هر دوره سنی اهداف متفاوت است و معمولا در بزرگسالان این درمان ها با همکاری دیگر متخصصان برنامه ریزی می شود.

نتیجه درمان ارتودنسی همیشگی است؟

درمان ارتودنسی بعد از پایان بخش فعال به دوره نگهداری وارد می شود. اگر در این دوره مراقبت مناسبی از سوی درمانگر صورت پذیرد، می توان به پایداری نتایج امیدوار بود، ولی هیچ گاه نباید از نظر دور داشت که طرح درمان ارتودنسی صحیح، شرط لازم برای چنین درمانی است.

تجربه نشان می دهد درمان ارتودنسی ای را که بر مبنای طرحی غیر قابل قبول پیش رفته است، نمی توان با پلاک های نگهدارنده در درازمدت حفظ کرد.

در حالی که روند درمان صحیح، نتایج حاصل از ارتودنسی را به گونه ای بر دندان ها نشان می دهد که با حذف پلاک های نگهدارنده نیز نتایج درمان برای همیشه پایدار می ماند.

درمان ارتودنسی، فقط یک بار قابل انجام است

فراموش نکنید تنها یک مرتبه می توان سیستم دندانی را در معرض نیروهای ارتودنسی قرار داد، پس انتخاب متخصص ارتودنسی باید بر اساس شناخت کافی از سوابق علمی و عملی وی باشد، چرا که درمان ارتودنسی  را نمی توان در میانه راه رها یا به درمانگر دیگری سپرد، یا آن را برای مرتبه دوم در معرض فشار قرار داد.

 عوارض ارتودنسی 

بیمارانی که متقاضی درمان های ارتودنسی  هستند، باید بهداشت دهان بسیار خوبی داشته باشند، چون در شرایط قرارگیری پلاک های متحرک و به خصوص براکت و سیم های ثابت، رعایت بهداشت دهان مشکل تر می شود و اگر بیمار دقت و تمرکز کافی در رعایت بهداشت دهان خود نداشته باشد، دندان های زیر براکت و سیم های ارتودنسی به سرعت دچار پوسیدگی می شوند.

 مشکل بعدی احتمال برگشت درمان است. به اصطلاح «برگشت» بخشی جدایی ناپذیر از درمان ارتودنسی است. این وضعیت در صورتی که بیمار دستور پزشک متخصص را برای استفاده منظم از پلاک های نگهدارنده بعد از درمان ثابت نادیده بگیرد، یا در بیمارانی که توسط دندانپزشک غیر متخصص ارتودنسی درمان شده اند، مشاهده می شود.

لوازم مورد نیاز و عوارض ارتودنسی

ارتودنسی (ارتودنسی دیمون،متحرک،ثابت) یکی از تخصص های دندانپزشکی است که به منظور مرتب کردن و ردیف کردن دندانها و هماهنگ نمودن فک ها در جهت اصلاح طرح لبخند به کار برده می شود .از اصلی ترین وظایف ارتودنسی، تشخیص، پیشگیری و درمان ناهنجاری های دندانی فکی است. این عمل می تواند توسط درمانهای ثابت یا متحرک ، ارتودنسی با براکت های هم رنگ دندان (سرامیکی) (کامپوزیتی)، یا توسط ارتودنسی نامرئی توسط سیستم لینگوال (قرار دادن براکت ها در پشت دندانها) یا ارتودنسی نامرئی با پلاک شفاف (Invisalign) و غیره انجام شود . ارتودنسی ثابت می تواند توسط روش های Straight  ، Edgewise ، Roth یا دیمون و غیره انجام شود . در ضمن می توان از تکنیک های جدید مانند مینی اسکرو Mini Screw در درمان ناهنجاریها کمک گرفت .

انواع لوازم مورد استفاده در روش های درمانی ارتودنسی:

پزشک متخصص درمان ناهنجاری های دندانی- فکی یا همان متخصص ارتودنسی، برای انجام اقدامات درمانی خود نیازمند نصب و اسقرار وسایلی در دهان بیمار خود است، این وسایل اضافه شده به محیط دهان، باعث افزایش شانس گیر کردن هر چه بیشتر مواد غذایی بین دندانها و سخت تر شدن عمل نظافت دهان و دندان می‌شوند. برای آگاه شدن بهتر از مراقبت های ارتودنسی شناخت اولیه از این وسایل ضروری است. این وسایل عبارتند از:

براکت(Bracket):

که در واقع عامل ارتباطی بین سیم ارتودنسی و سیستم دندانی بیمار هستند. این وسایل از جنس فلز و یا مواد سرامیکی همرنگ دندان بوده و بر روی تک تک دندان هایی که ارتودنتیست می خواهد آنها را حرکت دهد، توسط ماده چسبنده ظریفی نصب می شوند.

انواع براکت هایی که در ارتودنسی استفاده می شوند:

• براکت های فلزی قدیمی : رایج ترین براکت های ارتودنسی از جنس فولاد ضدزنگ هستند که به آنها برای استحکام بیشتر یون هایی همچون نیکل، کرم و کبالت اضافه می شود. خارج کردن و جدا شدن یون های فلزات سنگین داخل بزاق و بلع آنها، از عیب های این دستگاه است. در برخی از بیماران، به خصوص در خانم ها، واکنش های آلرژیک نسبت به فلزات وجود دارد که روی پوست به صورت «درماتیت» ظاهر می شود. نشانه های درماتیت عبارتند از: قرمز شدن، سوزش، خارش و حساسیت بالای پوستی. برای بیماران حساس از براکت های جایگزین مانند براکت های تیتانیوم خالص استفاده می شود. قیمت براکت تیتانیوم خالص بیشتر است. اما یکی از مشکلات آنها، شکل ظاهری شان است.
• براکت های روشن و شفاف : به جای براکت ها و پلاک های فلزی ارتودنسی که به شدت جلب توجه می کنند، می توان از انواع شفاف ساخته شده از مواد سرامیکی یا پلاستیکی یا ترکیبی از هر دوی آنها استفاده کرد. این پلاک های ارتودنسی به سختی دیده می شوند و فقط سیم نازکی که از آنها رد شده قابل مشاهده است. به هر حال این پلاک ها در مقایسه با براکت های فلزی ارتودنسی به احتمال بیشتر دچار شکستگی می شوند.
• تراز کننده های شفاف : البته یک نوع دیگر از این براکت های ارتودنسی  وجود دارد که به جای قرار گرفتن در قسمت بیرونی دندان، در قسمت داخل یعنی طرف زبان قرار می گیرد. این دستگاه ها نیز آلیاژهای مختلف و انواع مختلف فلزی و شفاف دارند. البته کار با دستگاه های ارتودنسی که در قسمت زبان قرار می گیرد، مانور دندان پزشک را کمتر می کند و هنگام صحبت برای بیمار مشکل آفرین می شود. بنابراین فقط در موارد خاصی که زیبایی اهمیت خیلی زیادی برای بیمار دارد، استفاده از این دستگاه های ارتودنسی توصیه می شود. این نوع براکت ها از سایر براکت ها گران تر هستند.
• براکت های زبانی : این براکت های فلزی ارتودنسی به پشت دندان شما (بخش داخل زبان) بسته می شوند و به همین خاطر امکان مشاهده آنها برای دیگران وجود ندارد. در حالت عادی از سمت خارجی دهان (طرف مثبت) برای جایگذاری براکت های ارتودنسی استفاده می شود. در صورتی که بخواهیم از سمت داخلی (طرف منفی) دهان برای این کار استفاده کنیم، جایگذاری براکت ها دشوارتر خواهد بود و به همین خاطر هزینه استفاده از این روش بیشتر از روش های ارتودنسی قدیمی و معمول است.

بند (Band):

حلقه های فلزی که در اکثر مواقع دور دندان آسیای بزرگ قرار می گیرد و متخصص ارتودنسی سیم را در داخل کانال ویژه ای که روی این حلقه نصب است قرار می دهد. این حلقه فلزی توسط یک ماده خاص به دندان چسبیده و محکم می شود. روی این حلقه در سطح به طرف زبان و همچنین گونه قطعاتی موجود می باشد که متخصص ارتودنسی در شرایط خاص درماناز آنها استفاده می نماید. متاسفانه در چند روز نخستین نصب این وسیله ارتودنسی روی دندانها، بیماران احساس ناخوشایندی داشته و از آزردگی زبان و یا گونه خود به علت تماس این قطعات با آنها شکابت دارند که البته این عارضه بسیار کوتاه مدت بوده و بیمار به تدریج به این وسایل ارتودنسی  عادت می کند.

سیم (wire):

متخصص ارتودنسی با انتخاب این سیم ها و قراردادن خم هایی روی آنها، می تواند نیروی مورد نیاز جهت حرکت دادن دندانها را تعیین و به دندان وارد کند. جنس سیم ها و شکل آنها متفاوت بوده و این متخصص ارتودنسی است که با انتخاب هر سیم و قرار دادن آن در داخل شیار براکت ها، دندان را جابجا می نماید.

رینگ : قطعات پلاستیکی برای اتصال سیم های ارتودنسی به براکت ها هستند. این قطعات دایره ای شکل به رنگ های مختلف بوده و بیماران می توانند به حسب سلیقه خود از این قطعات استفاده نمایند.

عوارض استفاده از روش درمانی ارتودنسی :

در صورتی که دندان های شما پس از استفاده این روش درمانی ارتودنسی مناسب به نظر نرسند، می توانند دچار آسیب شوند. لوازم ارتودنسی به خودی خود نمی توانند باعث ایجاد آسیب شوند، اما تمیز کردن ضعیف آنها و استفاده زیاد از مواد غذایی شیرین و نوشیدنی ها می تواند آسیب جدی به دندان ها وارد کند. براکت ها، سیم ها، و قیدها می توانند محل گیر افتادن مواد غذایی باشند و به این ترتیب باعث شوند پلاک های بیشتری در مقایسه با حالت عادی بر روی دندان ها ایجاد شود. به همین خاطر لازم است دندان ها و لوازم ارتودنسی  به کار رفته در دهان با دقت زیاد و بطور منظم تمیز شوند.

بهداشت در دوره درمان ارتودنسی

بهداشت در دوره درمان ارتودنسی

زمانی که بریس ها روی دندان بیمار نصب میشود، رعایت نکات بهداشتی بسیار مهم میشود؛ زیرا در دوره درمان ارتودنسی ذرات غذا به بریس ها، سیم ها، کش ها و نگهدارنده ها میچسبد و باعث ایجاد پلاک دندانی میشود. برای جلوگیری از پوسیدگی دندانها و عفونت های لثه و تشکیل پلاک رو دندانها در دوره درمان ارتودنسی باید حتما با دقت مسواک زده و نخ دندان کشیده شود. درصورتی که رعایت نشود نخ دندان کشیدن و مسواک زدن برای از بین بردن این پلاک ها سخت و دشوار میشود.

برای انتخاب نوع خمیردندان و مسواک مورد نیاز حتما با متخصص ارتودنسی خود صحبت کنید. با مسواک زدن به طور صحیح در طول دوره درمان ارتودنسی میتوانید این دوره درمان را به راحتی پشت سر بگذارید.

در دوره درمان ارتودنسی حتما بعداز خوردن هر وعده غذایی مسواک زدن به شکل صحیح را فراموش نکنید تا از لک شدن دندان ها و پوسیدگی دندان ها و عفونت های لثه جلوگیری شود.

توصیه میشود در درمان ارتودنسی برای کاهش التهاب لثه و گونه هایتان، دهان و دندان هایتان را با دهانشویه گندزدای پیراکسید هیدروژن یا همان آب اکسیژنه بشویید.

این دهانشویه به کاهش درد و ناراحتی و جلوگیری از عفونت ها بعداز نصب بریس ها کمک میکند. میتوان از این محلول چهار بار در طول روز حین درمان ارتودنسی بعداز مسواک زدن استفاده کرد. این دهانشویه مانند پراکسیدی است که برای خراش های روی پوست استفاده میشود و الیتام دهنده بعضی از زخم های دهان و دندان میباشد.

در طول دوره درمان ارتودنسی باید با توجه به نوع ارتودنسی انجام شده روی دندانها نوع مسواک و بهداشت را از متخصص ارتودنسی خودجویان شوید تا بتوانید به راحتی بریس ها، سیم ها و نگهدارنده ها را به شکل صحیح تمیز کنید.

در طول دوره درمان ارتودنسی بعداز مسواک زدن حتما از نخ دندان مخصوص و دهانشویه ی مناسب استفاده کنید.

ارتودنسی نامرئی

ارتودنسی نامرئی چیست؟

ارتودنسی نامرئی اینویزیلاین اصلا براکت ندارد و به معنی ردیف کردن نامریی دندان است. این با براکت های رنگ دندان فرق می کند. براکت های رنگ دندان همه کارهایی که سیستم ثابت ارتودنسی می تواند در درمان انجام دهد و جامع ترین و کامل ترین درمان ارتودنسی نامرئی است، انجام می دهد اما اینویزیلاین یک نوع درمان متحرک ارتودنسی است و مانند ناخن مصنوعی بی رنگ اما متصل به هم برای همه دندان ها استفاده می شود. ارتودنسی نامرئی با قالب گیری از دندان ها و همچنین طراحی روی آنها انجام شده و سپس روی دندان سوار می شود و لازم است که فرد مراجعات متعدد داشته باشد.ارتودنسی نامرئی براکت نیست و محدودیت های درمان ارتودنسی را با خود به همراه دارد. در موارد خیلی خفیف که نیاز به ارتودنسی باشد، مثلا مختصری دندان جابه جا شده باشد و برای جابه جایی هم فضا به اندازه کافی باشد و نیاز به کشیدن دندان و جراحی فک نباشد، ارتودنسی نامرئی مورد استفاده قرار می گیرد. اما اگر لازم به کشیدن دندان باشد یا جراحی فک نیاز باشد، درمان جامعی نیست و در موارد کمی کاربرد دارد و اگر لازم باشد باید انجام شود. در عین حال چون ارتودنسی نامرئی حجم دارد و مقداری از دندان های بالا را می گیرد، معمولا در صحبت کردن اختلال ایجاد می کند. لازم است که موقع غذا ارتودنسی نامرئی بیرون آورده شود، چرا که جویدن را با مشکل مواجه می کند. فرد وقتی دندان بالا و پایین را روی هم می گذارد، حس می کند که فک باز می ماند و احساس خستگی در عضلات ایجاد می کند. برای فردی که واقعا به هیچ وجه نمی توان از براکت ها برای او استفاده کرد و مشکل او بسیار خفیف است و نیاز به کشیدن دندان نیست، می توان از ارتودنسی نامرئی استفاده کرد. موارد کاربرد این درمان تنها ۲ درصد است.

دلایل استفاده از ارتودنسی نامرئی
دیگر مزیت ارتودنسی نامرئی متحرک بودن آن است، بنابراین بیمار می‌تواند با خیال آسوده هر چه دلش می‌خواهد بخورد و دندان‌ها را بدون مشکل مسواک بزند و از نخ دندان استفاده کند. ارتودنسی نامرئی بسیار راحت است و چون در ساخت آن از فلز استفاده نمی‌شود، هیچ خراش یا زخمی داخل دهان ایجاد نمی‌شود. دیگر فایده عدم استفاده از فلز یا سیم این است که بیمار معمولاً زمان کمتری را برای تنظیم ارتودنسی در مطب پزشک سپری می‌کند. با تقبل هزینه ارتودنسی نامرئی این امکان را برای بیمار فراهم می‌کند تا برنامه درمانی خود را از زمان شروع مشاهده و دنبال کند و وضعیت مرتب شدن دندان‌ها را با قبل مقایسه کند.

مدت زمان درمان با ارتودنسی نامرئی
طول دوره درمان ارتودنسی نامرئی به میزان و نحوه نامرتب بودن دندان‌ها بستگی دارد، در هر حال دندان‌های اکثر بزرگسالان در عرض کمتر از یک سال منظم و ردیف می‌شود. اما نوجوانان باید مدت طولانی‌تری، تقریباً ۱۸ ماه، از ارتودنسی نامرئی استفاده کنند. هر چقدر بیمار به برنامه درمانی وفادارتر باشد و مدت بیشتری، حدود ۲۰ تا ۲۲ ساعت در روز، از پلاک استفاده کند، پلاک را فقط برای مسواک زدن و کشیدن نخ دندان در زمان‌های مشخص از دهان خارج کند، خوراکی‌های مناسب را در برنامه غذایی قرار دهد و به طور مرتب به متخصص ارتودنسی مراجعه کند، سریع‌تر می‌تواند به لبخندی رویایی خود دست یابد. همچنین شما میتوانید از ارتودنسی سریع نیز استفاده نمایید.

مزایا

زیبایی: ارتودنسی نامرئی پلاستیکی شفاف به خوبی روی دندان‌ها می‌چسبد و به سختی قابل مشاهده است. اگرچه نتیجه نهایی استفاده از بریس‌ها یا پلاک‌های فلزی و ارتودنسی نامرئی یکسان است، اما پلاک‌ها، سیم‌ها و بریس‌های فلزی بسیار بیشتر جلب توجه می‌کنند و باعث ناراحتی بیمار می‌شوند. دیگر بریس‌های ارتودنسی نامرئی شفاف  مانند بریس‌های سرامیکی و زبانی هر چند به آشکاری بریس‌های فلزی نیستند، اما همچنان در ساخت آنها از فلز استفاده می‌شود.

راحتی: پلاک‌های شفاف نامرئی هموار و بدون برجستگی و براق هستند و به خوبی به دندان می‌چسبند. ارتودنسی نامرئی باعث تحریک لثه‌ها یا داخل دهان نمی‌شود و بیمار هر بار که به دلیل وضعیت جدید دندان‌ها و حرکت کردن آنها مجبور به تعویض پلاک می‌شود، ناراحتی بسیار ناچیزی را تحمل می‌کند که آن هم به سرعت برطرف می‌شود.

مراجعه کمتر به متخصص ارتودنسی: متخصص ارتودنسی در زمان مناسب پلاک‌ها را عوض می‌کند و به موازات پیشرفت درمان، قرار ملاقات‌هایی را در فواصل زمانی ۴ تا ۶ هفته‌ای تنظیم می‌کند تا مطمئن شود که درمان ارتودنسی به خوبی پیش می‌رود و در صورت لزوم پلاک را عوض می‌کند. اما استفاده از بریس‌های قدیمی مراجعه بیشتر به مطب را جهت تنظیم پلاک ایجاب می‌کرد.

بهداشت دهان: با استفاده از ارتودنسی نامرئی بهتر می‌توان بهداشت دهان و دندان را رعایت کرد. پلاک‌های پلاستیکی متحرک هستند و به راحتی می‌توان آنها را هنگام مسواک زدن و کشیدن نخ دندان از دهان خارج کرد. به علاوه از آنجایی که در برنامه درمان با ارتودنسی نامرئی باید پلاک را پیش از خوردن و آشامیدن خارج کرد، غذای کمتری بین دندان‌ها گیر می‌کند و در نتیجه احتمال بروز مشکل‌های دندان مانند پوسیدگی کاهش می‌یابد. بریس‌های نامرئی در مجموع گزینه‌ای مناسب برای اشخاصی هستند که دندان‌هایشان اندکی نامرتب است. ارتودنسی نامرئی روش آسان، بی‌دردسر، زیبا و تقریباً غیرقابل مشاهده‌ برای خلق یک لبخند فریبنده و جذاب به شمار می‌رود.