آیا ارتودنسی لینگوال، جایگزین ارتودنسی ثابت می‌شود

یک متخصص ارتودنسی با بیان اینکه به هنگام ارتودنسی براکت‌ها و سیم‌های موجود که به راحتی بر روی دندان‌ها دیده می‌شوند برای بعضی افراد ایجاد مشکل می‌کند، گفت: یکی از روش‌هایی که منجر به پنهان شدن کامل وسایل ارتودنسی از دیدگان می‌شود، قرار دادن آنها در سمت زبان است که به آن ارتودنسی لینگوال می‌گویند.
ارتودنسی لینگوال یا زبانی حدود 15 سال پیش برای اولین بار به علم ارتودنسی معرفی شد در آن سال‌ها تصور می‌شد این روش بزودی درمان ارتودنسی را متحول خواهد کرد و با پیشرفت روزافزون، جایگزین تمام روش‌های ارتودنسی ثابت می‌شود. هدف ازارتودنسی ثابت ،مرتب کردن دندان هاست که به منظور زیبایی و ایجاد عملکرد مناسب سیستم دندانی فکی ارائه می‌شود. در این درمان‌ها معمولا از براکت ارتودنسی بر روی سطح بیرونی دندان‌ها استفاده می کنند تا از طریق آنها نیروهای ارتودنسی به دندان‌های فرد وارد شوند. مراحل کاری این روش نیز مانند ارتودنسی ثابت است به صورتی که در آن نیروی ارتودنسی از طریق براکت‌هایی که به دندان چسبانده می‌شوند، موجب حرکت دندان ها به محل مناسب می‌شود.

اما این روش معایبی هم دارد که هنوز هم متخصصان و علم هم نتوانستند انها را رفع کنند که این امر باعث شده که ارتودنسی لینگوال به درمان ارتودنسی موارد خاص محدود شود. از جمله معایبی که می توان به ان اشاره کرد: تحمل دشوارتر آن برای بیمار است زیرا تا حد زیادی جای زبان را می‌گیرند و بخصوص باعث تداخل در صحبت کردن و غذاخوردن می‌شوند. از دیگر مشکلات استفاده از این نوع درمان ارتودنسی هزینه سنگین و زیاد این روش نسبت به روش‌های معمول و همچنین محدود بودن آن به درمان‌های نسبتا ساده ارتودنسی و در اخر طول مدت بیشتر درمان ارتودنسی لینگوال نسبت به بقیه درمان ها.
ارتودنسی لینگوال هنوز نمی‌تواند در اکثر درمان‌ ارتودنسی جایگزین خوبی برای ارتودنسی ثابت باشد. اما در حال حاضر ارتودنسی لینگوال تنها جهت رفع کجی و نامنظمی‌های بسیارساده دندان‌ها آن هم در افرادی که به دلیل شرایط کار‌ی به هیچ وجه نمی‌توانند ظاهر وسایل ارتودنسی معمول را بپذیرند، مورد استفاده قرار میگیرد.

 

 

ارتودنسی سریع خوب نیست

خیلی از پدرها و مادرها دوست دارند دندان‌های کودک شان مرتب و ردیف باشد. از طرف دیگر گاهی تبلیغاتی را می‌بینیم که روش‌های درمان ارتودنسی سریع را توصیه می‌کنند. اما باید بدانید ارتودنسی سریع خوب نیست. خوب ما در این مقاله سوالاتی را طرح کرده ایم و به انها جواب داده ایم که ممکن است سوالات خود شما هم باشد پس با ما همراه باشید.

1-از کجا بفهمیم که نیروهای وارد بر دندان بیش از حد است؟

همیشه یک علامت هشدار دهنده برای هر عملکرد غیرمعمول و ناصحیح در بدن به نام “درد” وجود دارد. معمولا نیروهای زیاد باعث درد بیش از حد معمول می شوند. منظور از حد معمول این است که اغلب بیماران در روزهای اول درمان و یا در طول درمان ارتودنسی، در ناحیه دندان‌ها مقداری درد دارند که این دردها معمولا زود از بین می‌روند و بیمار به نیروهای وارده توسط دستگاه‌‌های ارتودنسی عادت می‌کند، به‌ طوری که تا پایان درمان ارتودنسی احساس درد نخواهد داشت. به طورکلی ممکن است بیماران در روزهای اول این درد را هنگام جویدن غذا احساس کنند که بعد از چند روز کم شده و از بین می‌رود. نکته مهم این است که در این مرحله از درمان ارتودنسی بیمار نباید از عمل جویدن خودداری کند، چون خود عمل جویدن باعث خون‌رسانی بیشتر به ریشه‌های دندان و کاهش درد می‌شود، به طوری که در روزهای اول درمان ارتودنسی برای کاهش درد می‌توان جویدن آدامس را به بیمار توصیه کرد. اگر نیروهای وارده خیلی زیاد باشد، می تواند باعث التهاب لثه، تخریب ریشه دندان، تخریب استخوان آرواره، لقی بیش از حد دندان‌ها و حتی از دست دادن دندان‌ها شود. یکی دیگر از علایم نیروی زیاد، لقی بیش از حد معمول دندان‌هاست.

2-ردیف کردن سریع دندان‌ها چه عوارضی برای بیماران در پی دارد؟

سرعت حرکت دندان‌ها به سختی استخوان بیمار، سن و جنس، میزان تحلیل و تشکیل استخوان، نوع و شیوه درمان ارتودنسی بستگی دارد؛ مثلا ممکن است در یک نفر طول مدت درمان 1‌سال و در شخصی دیگر که همان مشکل را داراست، به 5/1 تا 2 سالa افزایش یابد. به طور کلی در درمان ارتودنسی سریع، تمام عوارض حین و بعد از جراحی مانند از دست دادن عملکرد صحیح درد، التهاب، صدمه به ریشه دندان و از طرفی ثبات دندان ها بعد از درمان ارتودنسی، هنوز به طور دقیق مورد بررسی قرار نگرفته است.

3-روشی وجود دارد که بتوان دندان‌ها را ظرف مدت کوتاهی مرتب کرد؟

در درمان‌ ارتودنسی برای رفع مشکل بی‌نظمی دندان‌ها، هنوز روشی که بتواند مشکل را سریع از بین ببرد وجود ندارد. اگر چه با تلفیق درمان‌های جراحی و ارتودنسی توسط جراح که به صورت برش‌های عمودی روی لثه و استخوان آرواره در بین دندان‌هاست و می‌تواند تمامی دندان‌ها و یا تعدادی از دندان‌ها را دربرگیرد و نصب دستگاه‌های ارتودنسی، می‌توان سرعت درمان‌ ارتودنسی را بیشتر کرد و در نتیجه طول درمان را کاهش داد. پس از گذشت حدود 20 سال و یا بیشتر از ابداع این روش، هنوز این شیوه ی درمانی‌ به شکل متداول و مرسوم در نیامده است.

4-برای ارتودنسی به چه دندانپزشکانی باید مراجعه کرد؟

ارتودنسی بر اساس نوع دندان، متفاوت است، منظور دندان های شیری، دندان های مختلط و دندان های دائمی است. هدف از این تقسیم‌بندی این است که بسیاری از درمان‌ ارتودنسی برای دندان‌ های مختلط می‌تواند توسط دندانپزشک عمومی انجام گیرد، اما بیمارانی که نیاز به ارتودنسی ثابت دارند، بهتر است به متخصص ارتودنسی مراجعه کنند. مشکلی که در جامعه وجود دارد، عدم تشخیص بین دندانپزشک عمومی و متخصص ارتودنسی است، به این علت که بسیاری از بیماران با دیدن کلمه ارتودنسی روی تابلو و یا سربرگ دندانپزشک عمومی فکر می‌کنند که آن دندانپزشک، متخصص ارتودنسی است. البته این به‌ آن معنی نیست که همکاران محترم دندان‌پزشک عمومی نباید کاری در این زمینه انجام دهند. آنها در مراحل درمانی اولیه می‌توانند کمک زیادی برای کاهش مشکلاتی که ممکن است در آینده برای کودک پیش بیاید، انجام دهند و حداقل کاری که می‌توانند، انجام دهند، این است که در صورت تشخیص به موقع مشکل، آن را به متخصص ارتودنسی ارجاع دهند.

5-لقی دندان در اثر ارتودنسی سریع قابل برگشت است؟

اصولا لقی دندان‌ها در حین درمان ارتودنسی، امری طبیعی است، چون در ارتودنسی، دندان باید میزانی از لقی را به دست آورد تا بعد بتواند حرکت کند، البته این لقی بسیار کم و توسط بیمار قابل احساس است. لقی دندان در حد طبیعی، به طور قطع بعد از درآوردن دستگاه‌های ارتودنسی از بین می‌رود و بیمار نباید از این موضوع ناراحت باشد. اگر لقی دندان ها حداکثر دو هفته تا یک ماه بعد از ارتودنسی باقی بماند، امری غیرطبیعی است و بیمار برای ارزیابی بیشتر باید به متخصص ارتودنسی خود مراجعه کند.

مرتب کردن دندان ها با ارتودنسی ثابت

دندان ها به این دلیل نامرتبند که یا شخص سایز فکش کوچک است و یا سایز دندان هایش درشت می باشد و جهت مرتب کردن دندان ها با ارتودنسی ثابت یا متحرک نیاز به ایجاد فضای لازم جهت وارد کردن دندان های خارج از قوس به داخل قوس دندانی داریم که این کار به دو روش انجام می شود :یا مقداری از پهنای دندان ها را با تراش محدود کاهش می دهیم و یا اقدام به کشیدن دندان نموده که جهت تقارن در هر فک دو دندان ( معمولا دندان های شماره ۴ ) را می کشیم .
مدت زمان درمان ارتودنسی در موارد غیر کشیدنی کوتاه تر و هزینه نیز کمتر است. روش اجرا با چسباندن چند نگین (براکت) روی دندان ها و نصب سیم درون شیار براکت ها انجام می شود .این سیم ها فنری بوده و دندان ها را در قوس مناسب قرار می دهند.

چه مشکلاتی در طی درمان ارتودنسی ثابت ممکن استپیش بیاید و در این مواقع چه باید کرد؟

یکی از شایع ترین مشکلاتی که می تواند در طی دوره درمان ارتودنسی ثابت برای بیمار پیش بیاید، شکسته شدن باند اتصال براکت به دندان و یا به اصطلاح شکستگی براکت است. در این حالت براکت از دندان جداشده و به سیم چسبیده و متحرک است و به همین دلیل گاها" باعث زخم شدگی و آزردگی انساج اطرافش میگردد. از طرف دیگر وقتی براکتی از دندانی جدا می گردد، درحالی که بقیه دندانها که دارای براکت هستند به روال درمان و حرکت خود ادامه میدهند، این دندان فاقد براکت است که از حرکت باز ایستاده و از سیر درمان ارتودنسی عقب میافتد. متاسفانه برای نصب مجدد این براکت، برای اینکه این دندان به سطح دیگر دندانهای جابجا شده برسد، متخصص ارتونسی می باید جریان رو به جلو درمان را متوقف نماید و با کاهش اندازه سیم و نرم و مرتجع تر کردن آن، شرایط را به گونه ای مهیا سازد تا این دندان عقب افتاده به آرامی و بدون شانس صدمه دیدن ریشه آن، به حرکت خود ادامه دهد و به سطح دیگر دندان ها برسد که این به معنای طولانی تر شدن روند درمان است. در این صورت بیمار در صورتی که دارای موم های ارتودنسی ثابت است می تواند با چسباندن آنها از آزردگی و ناراحتی خود کاسته و در غیر این صورت با چسباندن مقداری موم عسل و یا مواد مشابه،این کار را به انجام رساند و به منظور جلوگیری از اختلال در روند درمان باید هرچه سریع‌تر خود را به مطب متخصص ارتودنسی رسانده و مشکل را حل نماید.

یکی دیگر از اتفاقات احتمالی در طی دوره درمانی ارتودنسی ثابت، احتمال قورت دادن بعضی تکه های جدا شده وسایل ارتودنسی توسط بیمار است. در این مواقع، بیمار باید ضمن حفظ خونسردی خود از هرگونه اقدام عجولانه و خطرناک، نظیر سعی در بالا آوردن آنچه بلعیده است، پرهیز نموده  و با متخصص ارتودنسی تماس بگیرد.  در مواردی که قطعه بلعیده شده ایجاد عارضه‌ای نکرده باشد، ‌بیمار می تواند با خوردن پوره سیب زمینی و مواد مشابه که ضمن خوردن راحت آن، امکان دفع بدون خطر قطعه بلعیده شده را فراهم می آورد  شانس دفع آن را افزایش دهد.

یکی دیگر از وقایع شایع در حین درمان ارتودنسی ثابت ، خم کردن سیم ارتودنسی و یا بیرون زدگی انتهایی آن از ته آخرین براکت یا حلقه نصب شده روی دندان است، اگر سیم خم شده باشد چون دندان های اطراف آن شانس حرکت نامطلوب می‌یابند بنابراین، باید در اولین فرصت به متخصص ارتودنسی مراجعه نمود و این مشکل را برطرف کرد و در صورت آزردگی گونه ها به علت بیرون زدگی سیم از بخش انتهایی، بیمار میتواند ضمن استفاده از موم ارتودنسی و یا دیگر مواد مشابه به عنوان حایل و جداساز،با مراجعه با متخصص ارتودنسی خود نسبت به رفع معضل اقدام نماید. لازم به ذکر است که بیمار نباید خودسرانه نسبت به تغییر شکل و یا قطع سیم به کمک وسایل غیر متعارف اقدام نماید، چرا که ضمن احتمال  افزایش شانس آسیب رساندن به دیگر نقاط دهان و دندان خود، امکان شکستن دیگر براکت ها و یاخمیدگی شدیدتر سیم نیز فراهم می گردد.

بطورکلی بیماران ارتودنسی باید بدانند، وارد آمدن هر گونه نیروی مازاد بر نیروی ارتودنسی که توسط متخصص ارتودنسی به دندان ها وارد می آید، بسیار خطرناک بوده و احتمال تحلیل و از دست رفتن حیات دندان را افزایش می دهد بنابراین، این بیماران بایستی در طول دوره درمان ارتودنسی خود از انجام  ورزش‌هایی مانند ورزشهای رزمی، کشتی و بوکس پرهیز نموده و  در صورت مبادرت به سایر ورزش‌ها نیز ضمن رعایت مسایل ایمنی، در صورت امکان از  گاردهای محافظ دهانی استفاده نمایند.

زمان مناسب شروع درمان ارتودنسی

همه ما می‌دانیم که پیشگیری بهتر از درمان است . پس بهتر است جوری برنامه ریزی کنیم که نیاز به درمان ارتودنسی خاصی نباشد یعنی در هر مرحله‌ای باید تلاش کرد جلوی ایجاد مشکلات را گرفت یا حل کردن آن‌ها را درآینده راحت‌تر کرد!

– زمان مناسب شروع درمان ارتودنسی کی است؟
برای گرفتن پاسخ صحیح به این سوال نیاز است که سوال با دقت بیشتری مطرح شود و به این شکل عوض شود که: درهر سنی ارایه چه نوع خدمت ارتودنسی‌ای برای بیمار مناسب یا مقدوراست؟
طی این مقاله امیدواریم پاسخ کاملی به سوالات پیرامون زمان مناسب درمان ارتودنسی داده باشیم.

پس برای اولین قدم ابتدا ملاحظات لازم در دوران جنین و حتی قبل از آن را مرور می‌کنیم: در درجه اول لازم است والدین اطلاعات اولیه در مورد مکانیزم تکامل جنین داشته باشند تا با تغذیه درست، مواد مورد نیاز برای رشد و تکامل صحیح در اختیار جنین قرار گیرد. در مورد مسایل مرتبط به درمان ارتودنسی مشکلات اندکی هستند که به صورت صرفا ژنتیکی (یا کاملا ژنتیکی) منتقل می‌شوند. برخی بیماری‌ها به قدری آزار دهنده هستند که حتی ممکن است برای پیشگیری از آن پزشکان بچه دارنشدن را به زوجین پیشنهاد کنند! در مورد مسایل مرتبط با ارتودنسی و ارتوپدی فک و صورت این نوع ممانعت‌ها بسیار نادر هستند. بنابراین اغلب پیشگیری خاصی از دید ژنتیک در این مرحله معنی ندارد!
در دوران جنینی برخی مراقبت‌ها به شکل روتین انجام می‌شود تا ریسک مشکلات کم باشد: مثلا با نکشیدن سیگار ریسک ایجاد شکاف لب و کام کم شود. ولی اگر با وجود این مراقبت‌ها در بررسی‌های سونو گرافی مشکلی دیده شد، بهترین کار آماده کردن والدین از نظر آگاهی و روحی برای تدابیر لازم در زمان‌های مورد نظر است. پس اغلب موارد در دوران جنینی کافی است تغذیه و مراقبت‌های بارداری روتین انجام شود و نیاز به تدبیر خاصی از سوی متخصص ارتودنسی نخواهد بود.
بعد از تولد موارد معدودی هستند که نیاز به مداخله متخصص ارتودنسی خواهد بود. به عنوان مثال تدابیر خاص برای نوزادان دچار شکاف لب/کام یا نوزادانی که فک پایین بیش از حد کوچکی دارند.

در دوران کودکی و زمانیکه درآمدن دندان‌های شیری روبه کامل شدن هست، هیچ ضرری ندارد اگر یک متخصص ارتودنسی آگاه و یا یک متخصص اطفال آشنا با مباحث ارتودنسی کودک را معاینه کند. این کار را حتی یک دندانپزشک آگاه می‌تواند به درستی انجام دهد.

گاه با یک نگاه به دندان‌های شیری اطفال و در سنین بالا‌تر (حول و حوش ۶ سالگی) با بررسی رادیوگرافی دندان‌ها، می‌توان پیش بینی‌هایی را انجام داد و رویش دندان‌ها و رشد فکین را با راهنمایی‌هایی یا با ارایه دستگاه‌هایی هدایت کرد تا کودک در آینده از نیاز به درمان ارتودنسی های پیچیده نجات پیدا کند. یا مشکلات کوچک را با دستگاه‌های متحرک یا ثابت کوتاه مدت حل کرد.

اگر در مراحل قبلی هیچ معاینه حرفه‌ای روی کودک انجام نشده، هنوز دیر نیست.
در اغلب کودکان بهترین سن اولین معاینه حدود ۷-۸ سالگی است. ممکن است حتی هیچ دستگاهی به کودک ارایه نشود ولی با دستوراتی خاص یا با کشیدن برنامه ریزی شده دندان‌ها می‌توان به کودک کمک کرد که از مشکلات پیچیده تری مانند نهفتگی دندان‌ها و… نجات یابد و یا مشکلات کوچک وی با دستگاه‌های متحرک و کوتاه مدت حل شود. این کار را حتی یک دندانپزشک آگاه می‌تواند انجام دهد.

گاه کودک نیاز به هدایت رشد فکین (ارتوپدی فک وصورت) دارد. در این صورت بهترین زمان حول و حوش بلوغ فرد است: یعنی اوایل نوجوانی. این سن برای دختر خانم‌ها کمتر است و آقا پسر‌ها وقت بیشتری از این نظر دارند. این کار اغلب با ارتودنسی متحرک یا ثابت کوتاه مدت انجام می‌شود.
و اما وقتی صحبت از ارتودنسی ثابت و کامل می‌شود، بهترین سن زمانی است که دندان‌های آسیای بزرگ دوم در حال رویش هستند. یعنی اواسط نوجوانی.

اما‌گاه برخی مشکلات فک وجود دارد که درمان ارتودنسی را بایست به تاخیر انداخت تا بتوان دقیق‌تر تصمیم گرفت. به عبارتی برای برخی بهتر است تا حدود ۱۸ سالگی و حتی بیشتر صبر کرد!