درمان های پیشگیری ارتودنسی

درمان های پیشگیری به مجموعه ای از درمان های ارتودنسی اطلاق می شود که درآنها هدف کنترل کردن وضعیت فرد به نحوی است که نیاز به درمان بعدی را  از جنبه های طول دوره درمان،استفاده از وسایل پیچیده ارتودنسی، نیاز به کشیدن دندان دائمی و یا جراحی فک کاهش دهد.

انواع درمان های پشگیری کننده ارتودنسی عبارتند از :

1. فراهم نمودن فضا برای دندانهای در حال رویشی که دارای کمبود فضا هستند .

2. حفظ یا متقارن کردن فرم صورت با متأثر نمودن رشد فک

3.تحریک رشد فک دارای نقص رشدی یا کنترل رشد فک دارای رشد زیاده از حد

4. کاهش خطر آسیب به دندانهای جلو آمده

بطور کلی تشخیص دقیق این موارد نیازمند مشاوره با متخصص ارتودنسی است.نکته بسیار مهم آن است که اگر کودک دارای دندان شیری پوسیده ،ترمیم شده و کشیده شده است یا از نظر قرارگیری دندان ها بنظر غیر طبیعی می رسد لازم است در اسرع وقت توسط متخصص ارتودنسی مورد معاینه و مشاوره قرارگیرد.در کودکانی که هیچ مشکلاتی در این زمینه ندارند پیشنهاد انجمن ارتودنسی این است که این معاینه نباید دیرتر از 7 سالگی انجام شود .

ممکن است شروع درمان ارتودنسی ضروری نباشد اما معاینه دقیق در تعیین بهترین زمان شروع درمان کمک می نماید.در سن 7 سالگی ، اولین دندان آسیاب بزرگ در محیط دهان ظاهر می شود که نقش مهمی در جویدن وتثبیت الگوی قرارگیری دندانها دارد .در این هنگام متخصص ارتودنسی قادر است رابطه طرفی وجلو عقب وعمودی دندانها و فکین را ارزیابی کند. همچنین وجود دندانهای پیشین دراین سن می تواند جدا بودن دندانها و فک ، جلو بودن دندانها ، بسته بودن دندانها ،زیاده از حد دیده شدن لثه ها ، مشکلات رویشی ، خطر صد مه به دندانها ،وجود عادات مخرب و... را نشان دهد .

معاینه زود هنگام باعث تشخیص بموقع مشکلات ذکر شده می شود وفرصت زیادتری برای درمان مؤثر تر فراهم می کند .مداخله ماهرانه در الگوی رشد بیمار می تواند باعث هدایت رشدوتکامل شده واز بروزمشکلات شدید تر فکی در اینده جلوگیری کند .زمانی که مداخله ارتودنسی ضروری نباشد متخصص ارتودنسی می تواند رشد وتکامل را با دقت کنترل نموده ودرمان را در زمان ایده آل شروع کند .

مراقبت های ارتودنسی متحرک

 مانند بسیاری از معالجات پزشکی، همکاری بیمار در طی درمان  بسیار مهم بوده و بیشترین نقش را در طی درمان ارتودنسی ،بیمار، بر عهده دارد .

درمانهای مرتبط با اصلاح رشد (مشکلات فکی) درمانهای طولانی هستند که به همکاری بسیار زیادی نیاز دارند در این درمانها عمدتا از دستگاههای ارتودنسی متحرک استفاده می شود.

کاربرد دیگر استفاده از دستگاههای ارتودنسی متحرک حفظ نتایج درمانی بدست آمده از درمان ارتودنسی ثابت است.

در این حالت دستگاه ارتودنسی متحرک با حفظ موقعیت دندانها امکان تطابق استخوان و الیاف لثه ای با وضعیت جدید را فراهم می کند.

مدت زمان استفاده: شرط لازم  برای موفقیت درمان با این دستگاهها، استفاده کافی از آنها با توجه به دستوری است که متخصص ارتودنسی توصیه می کندکه در اغلب موارد نیازمند استفاده دائمی در طی شبانه روز است.در اوایل درمان ارتودنسی این دستگاهها تنها در هنگام صرف غذا از دهان خارج می شوند. استفاده ناکافی از این دستگاهها منجر به عدم امکان قرار گیری درست آنها در دهان، درد و ناراحتی و لقی دندانها واز بین رفتن نتایج درمان ارتودنسی بدست آمده می شود.

نحوه برداشتن پلاک ارتودنسی متحرک: جهت برداشتن پلاک از ناخن انگشت اشاره هر دو دست کمک گرفته و گیره های روی دندانهای کرسی را آزاد نمائید و ازگرفتن اجزاء سیمی دیگر اجتناب کنید. سایر اطلاعات مورد نیاز :از دستکاری اجزاء سیمی جداً خودداری نمائید، در صورت شکسته شدن دستگاه ارتودنسی متحرک علاوه بر این که درمان طولانی تر شده و نتایج بدست آمده قبلی از دست می رود ، هزینه  قالب گیری و  ساخت دوباره آن مجدداً دریافت  خواهد شد . از کم و زیاد نمودن نیروی فنرهای فعال شده ارتودنسی متحرک خودداری نمائید برای جلوگیری ازشکسته و کج شدن اجزاء دستگاههای ارتودنسی از خوردن مواد غذایی چسبنده مثل آدامس ، شکلات و غذاهای سفت مثل پسته - فندق - بادام - یخ و ... باید خودداری کند..ممکن است بعضی از دستگاههای ارتودنسی نحوه صحبت کردن کودکان را موقتاً تغییر دهند، ولی اغلب، کودکان، خود را با آن وفق داده و بعد از طی یک الی چند روز بطور عادی صحبت می کنند. برای تطابق سریعتر بهتر است در روزهای اول درمان ارتودنسی بیمار بیشتر و با صدای بلندتر  صحبت کند  به این منظور می تواند صفحات کتابی را با صدای بلند بخواند.در طی 48 ساعت اول ممکن است آب دهان بیمار زیاد شده و قورت دادن آن سخت باشد . این مسئله جای نگرانی نداشته و به سرعت به آن عادت می کند.در مواردی که بطور دائم بیمار دچار حالت تهوع می گردد لازم است با مطب تماس بگیرید تا تغییراتی در پلاک ایجاد گردد.در صورتی که قطعه ای از پلاک ارتودنسی متحرک جدا گردید و بیمار آنرا قورت داد در اغلب موارد بطور خود بخود دفع می گردد و جای نگرانی نیست بهر حال در اینگونه موارد لازم است موضوع را با متخصص ارتونسی خود در میان بگذارید.

برای حفظ سلامتی دندانها و لثه بعد از هر بار غذا خوردن، دندانهارا مسواک زده و پلاک ارتودنسی متحرک را  با یک مسواک بدون افزودن خمیر دندان یا هر نوع ماده شوینده  دیگر فقط با آب کافی بشویید. در صورتی که پلاک ارتودنسی متحرک کثیف یا بدبو شده است برای تمیز کردن آن می توانید از قرص هایی که به همین منظور وجود دارد استفاده نمایید. در مواقعی که از پلاک استفاده نمی کنید ، آن را در یک ظرف در بسته نگهداری کنید و جهت جلوگیری از شکسته یا کج شدن، از گذاشتن پلاک ارتودنسی متحرک خود در گوشه و کنار و جیب لباس اجتناب نمائید .

طراحی، ساخت و دستور استفاده ازدستگاههای ارتودنسی متحرک برای هر بیمار متفاوت است ، لذا فقط دستورات توصیه شده به شخص شما را بکار ببرید . مقدار نیرو، زمان و نحوه استفاده از دستگاههای خارج دهانی (چانه بند ـ هدگیر ـ  فیس ماسک) در موفقیت درمان تأثیر بسزائی دارد. لطفاً به دستورات داده شده در این خصوص نیز توجه فرمائید .عموماً بچه ها می توانند با داشتن دستگاههای ارتودنسی در دهان براحتی بدوند، جست بزنند، شنا کرده و یا بازی نمایند، ولی بایستی توجه داشت که در مواردی این فعالیتها عدم تجویز دارند. بهتر است با توجه به نوع دستگاه ارتودنسی و نوع ورزش دستورات ویژه را دریافت نمائید .در صورت شکسته شدن و یا بروز مشکل یا درد و ناراحتی در کوتاهترین زمان با مطب تماس بگیرید .

مراقبت های ارتودنسی ثابت

مانند بسیاری از معالجات پزشکی، همکاری بیمار در طی درمان ارتودنسی بسیار مهم بوده و بیشترین نقش را در طی درمان ،بیمار، بر عهده دارد .  

درمان با دستگاههای ارتودنسی ثابت جهت اصلاح نامرتبی های دندانی بطور میانگین یک ونیم تا دو سال طول می کشد و بعداز آن بایستی از پلاکهای متحرک برای حفظ وضعیت موجود تا محکم شدن استخوانهای اطراف ریشه دندانها استفاده نمود.

اجزا ء دستگاههای ارتودنسی گرانبها بوده و قرار دادن آنها به دقت و صرف وقت زیاد نیاز دارد. در صورت بی احتیاطی و شکسته شدن آنها، با طولانی شدن درمان ، خطر بروز مشکلاتی چون پوسیدگی دندانها، بیماری لثه و از دست رفتن فضای دندان کشیده شده و امکان درمان ارتودنسی صحیح از بین می رود.

لذا مراقبت از آنها و بهداشت دهان ضروری است.توصیه می شود به موارد ذیل توجه نمائید :    یک ساعت بعد از قراردادن براکتهای ارتودنسی بر روی دندانها ابتدا یک بار بطور دقیق مسواک بزنید و تا یک روز بعد،از خوردن و آشامیدن مواد خوراکی رنگی مثل: چای، نوشابه، سس، رب، سبزی، شکلات، پاستیل و ... خودداری نمائید . در روزهای اولی که وسایل ارتودنسی در دهان شما قرار می گیرد ممکن است دندانها حساس شده و یا کمی درد و ناراحتی داشته باشید.در اغلب موارد این درد ناشی از ارتودنسی در هنگام جویدن غذا زیادتر می شود.در اغلب موارد این درد خفیف و قابل تحمل است .در صورتی که درد زیادتری داشتید واحساس کردید نیاز به مسکن دارید از یک مسکن ساده مثل استامینوفن استفاده نمایید.اگر درد شدید یا مداوم داشتید با متخصص ارتودنسی خودتان تماس بگیرید . بیمار می تواند در طی درمان رژیم غذایی عادی داشته باشد. برای جلوگیری ازشکسته و کج شدن اجزاء دستگاههای ارتودنسی از خوردن مواد غذایی چسبنده و غذاهای سفت مثل پسته - فندق - بادام - یخ و ... خودداری کنید.  از گاز زدن مواد غذایی مانند ساندویچ، سیب، هویج و میوه های مشابه خودداری نموده وبرای میل نمودن آنها، ابتدا آنها را با کارد تکه تکه نموده سپس میل نمایید . برای استفاده از  تنقلات مثل پسته، فندق وبادام بهتر است ابتدا آنها را خرد نموده وسپس مصرف کنید.بهترین کار در این موارد آسیاب نمودن آنها می باشد.هسته میوه های هسته دار مثل: هلو، شلیل، زردآلو  ،گوجه سبز و ... بایستی قبل از قرار دادن آنها در دهان جدا شده و سپس مصرف شوند.  در موارداورژانس مثل : شکستن، خم شدن، باز و جدا شدن قسمتی از دستگاه و سیم با  متخصص ارتودنسی خودتان تماس بگیرید تا دستورات لازم به شما داده شود.در صورتی که مشکل پیش امده باعث ناراحتی ، درد یا آزردگی مخاط دهان شما نشده ضرورتی برای مراجعه خارج از وقت مقرر وجود ندارد. میزان نیرو و زمان استفاده ازدستگاهها ی خارج دهانی (فیس ماسک ، هدگیر، چانه بند) و کش های داخل دهانی ارتودنسی در پیشرفت درمان نقش بسزایی دارد. لطفاً نیروی آنرا کم و زیاد ننموده و زمان تجویز شده را دقیقاً رعایت کنید.استفاده نا منظم از این وسایل دقیقا مانند استفاده نکردن آنها است. در صورت تجویز کش های داخل دهانی، قبل از تمام شدن کش ها جهت دریافت مجدد آن به مطب  مراجعه نمائید .عموماً بچه ها می توانند با داشتن دستگاههای ارتودنسی در دهان براحتی بدوند، جست بزنند، شنا کرده و یا بازی نمایند، ولی بایستی توجه داشت که در مواردی این فعالیتها عدم تجویز دارند. بهتر است با توجه به نوع دستگاه و نوع ورزش دستورات ویژه را دریافت نمائید . 

مرتب کردن دندان با ارتودنسی

درمان ارتودنسی، محدودیت سنی ندارد

مشکلات ارتودنسی به دو دسته اسکلتی و دندانی تقسیم می شود که درمان مشکلات اسکلتی را باید در سنین پایین آغاز کرد، اما مشکلات دندانی را می توان در سنین متفاوتی پیگیری کرد. البته در مورد علت ایجاد این مشکلات ارتودنسی باید گفت عوامل ارثی و محیطی در بروز آن دخیل است.

معمولا در دوره دندان های شیری، درمان ارتودنسی عمومیت ندارد، ولی گاهی توصیه های کاربردی در این دوره کودک را از بروز پاره ای مشکلات اسکلتی و دندانی در آینده دور نگه می دارد.

 با افزایش سن، سطح استخوان پیرامون ریشه به دلایل مختلف کاهش می یابد. باید یادآوری کرد تا هر سنی که ریشه دندان ها در استخوان قرار داشته باشد، می توان به انجام درمان ارتودنسی امیدوار بود.

بنابراین تقریبا محدودیت سنی برای انجام درمان ارتودنسی نداریم، ولی در هر دوره سنی اهداف متفاوت است و معمولا در بزرگسالان این درمان ها با همکاری دیگر متخصصان برنامه ریزی می شود.

نتیجه درمان ارتودنسی همیشگی است؟

درمان ارتودنسی بعد از پایان بخش فعال به دوره نگهداری وارد می شود. اگر در این دوره مراقبت مناسبی از سوی درمانگر صورت پذیرد، می توان به پایداری نتایج امیدوار بود، ولی هیچ گاه نباید از نظر دور داشت که طرح درمان ارتودنسی صحیح، شرط لازم برای چنین درمانی است.

تجربه نشان می دهد درمان ارتودنسی ای را که بر مبنای طرحی غیر قابل قبول پیش رفته است، نمی توان با پلاک های نگهدارنده در درازمدت حفظ کرد.

در حالی که روند درمان صحیح، نتایج حاصل از ارتودنسی را به گونه ای بر دندان ها نشان می دهد که با حذف پلاک های نگهدارنده نیز نتایج درمان برای همیشه پایدار می ماند.

درمان ارتودنسی، فقط یک بار قابل انجام است

فراموش نکنید تنها یک مرتبه می توان سیستم دندانی را در معرض نیروهای ارتودنسی قرار داد، پس انتخاب متخصص ارتودنسی باید بر اساس شناخت کافی از سوابق علمی و عملی وی باشد، چرا که درمان ارتودنسی  را نمی توان در میانه راه رها یا به درمانگر دیگری سپرد، یا آن را برای مرتبه دوم در معرض فشار قرار داد.

 عوارض ارتودنسی 

بیمارانی که متقاضی درمان های ارتودنسی  هستند، باید بهداشت دهان بسیار خوبی داشته باشند، چون در شرایط قرارگیری پلاک های متحرک و به خصوص براکت و سیم های ثابت، رعایت بهداشت دهان مشکل تر می شود و اگر بیمار دقت و تمرکز کافی در رعایت بهداشت دهان خود نداشته باشد، دندان های زیر براکت و سیم های ارتودنسی به سرعت دچار پوسیدگی می شوند.

 مشکل بعدی احتمال برگشت درمان است. به اصطلاح «برگشت» بخشی جدایی ناپذیر از درمان ارتودنسی است. این وضعیت در صورتی که بیمار دستور پزشک متخصص را برای استفاده منظم از پلاک های نگهدارنده بعد از درمان ثابت نادیده بگیرد، یا در بیمارانی که توسط دندانپزشک غیر متخصص ارتودنسی درمان شده اند، مشاهده می شود.

ارتودنسی؛ حق دندان‌های نامرتب شماست

ارتودنسی، علم و هنر ردیف کردن دندان‌هاست. این تعریف تا حدودی گویای هدف این رشته است، اما تمام ابعاد تئوری و عملی آن را بازگو نمی‌کند. اگر بخواهیم دید کلی‌تری ارائه کنیم باید محدوده زندگی جنینی را تا سال‌های بعد از این‌که دندان‌ها را از دست می‌دهیم، در این محدوده بگنجانیم.

درمان‌های ارتودنسی شیوه‌هایی کاملا تخصصی است که طی یک دوره 3.5 تا چهار ساله، بعد از اخذ مدرک دکتری دندان پزشکی ارائه می‌شود. در واقع، انجام درمان‌های ارتودنسی نیاز به کسب تخصص و آموزش‌های بعد از دوره دکتری دندانپزشکی دارد. به بیان دیگر همان‌طور که جراح قلب تجربی نداریم، متخصص ارتودنسی تجربی هم معنا ندارد.

هدف درمان‌هایی چون ارتودنسی آن است که با کمترین مداخله فعال، مشکلات دندانی را کاهش دهد. اگر این روش‌ها که انجام آنها به تجربه و آگاهی زیادی نیاز دارد، بدرستی انجام شود مشکلات دندانی کاسته می‌شود و نیاز به درمان‌های پیچیده ارتودنسی بعدی کاهش می‌یابد. در غیراین‌صورت روش‌هایی مانند خارج کردن دندان‌ها، بدون تجویز پزشک و رها کردن آنها به امید رفع تدریجی مشکل، معمولا ناموفق است.

درمان ارتودنسی، محدودیت سنی ندارد

مشکلات ارتودنسی به دو دسته اسکلتی و دندانی تقسیم می‌شود که درمان مشکلات اسکلتی را باید در سنین پایین آغازکرد، اما مشکلات دندانی را می‌توان در سنین متفاوتی پیگیری کرد البته در مورد علت ایجاد این مشکلات ارتودنسی باید گفت عوامل ارثی و محیطی در بروز آن دخیل است.

معمولا در دوره دندان‌های شیری درمان ارتودنسی عمومیت ندارد، ولی گاهی توصیه‌های کاربردی در این دوره کودک را از بروز پاره‌ای مشکلات اسکلتی و دندانی در آینده دور نگه می‌دارد. با افزایش سن، سطح استخوان پیرامون ریشه به دلایل مختلف کاهش می‌یابد. باید یادآوری کرد تا هر سنی که ریشه دندان‌ها دراستخوان قرار داشته باشد می‌توان به انجام درمان ارتودنسی امیدوار بود بنابراین تقریبا محدودیت سنی برای انجام درمان ارتودنسی نداریم، ولی در هر دوره سنی اهداف متفاوت است و معمولا در بزرگسالان این درمان‌ها با همکاری دیگر متحصص ارتودنسی برنامه‌ریزی می‌شود.

درمان ارتودنسی، درد ندارد

درمان ارتودنسی بین 18 تا 30 ماه طول می‌کشد که معمولا طی این مدت، مراجعه ماهانه ضروری است. از سوی دیگر با آن‌که بسیاری درمان‌های ارتودنسی را دردناک تصور می‌کنند، تاکید می‌کنم درد، بخشی از درمان ارتودنسی نیست البته در برخی موارد، بروز می‌کند که تقریبا قابل پیش‌بینی و کنترل است.

گاهی دیده می‌شود در حوزه ارتودنسی به جای صحبت در مورد نحوه درمان، وسایل درمانی متنوع تبلیغ می‌شود که در مقام قضاوت و راهنمایی، ناچاریم ابتدا تفکر ناصحیح را اصلاح و به اصالت تفکر محور بودن درمان ارتودنسی به جای وسیله محور بودن درمان پافشاری کنیم و افراد را نسبت به پیروی از تبلیغات کارخانجات مانند وسایل شفاف یا به اصطلاح نامرئی، سیم‌های رنگی و براکت‌های ارتودنسی که در سمت زبانی قرار می‌گیرد، برحذر داریم.

نتیجه درمان ارتودنسی همیشگی است؟

درمان ارتودنسی بعد از پایان بخش فعال به دوره نگهداری وارد می‌شود. اگر در این دوره مراقبت مناسبی از سوی درمانگر صورت پذیرد، می‌توان به پایداری نتایج امیدوار بود، ولی هیچ‌گاه نباید از نظر دور داشت که طرح درمان ارتودنسی صحیح، شرط لازم برای چنین درمانی است. تجربه نشان می‌دهد درمانی که بر مبنای طرحی غیر قابل قبول پیش رفته است، نمی‌توان با پلاک‌های نگهدارنده در دراز مدت حفظ کرد. در حالی که روند درمان صحیح، نتایج حاصل از ارتودنسی را به‌گونه‌ای بر دندان‌ها نشان می‌دهد که با حذف پلاک‌های نگهدارنده نیز نتایج درمان برای همیشه پایدار می‌ماند.

اگر دندان‌ها نامرتب بماند

اگر فردی به هر دلیلی با وجود دندان‌های نامرتب از درمان ارتودنسی فراری باشد با خطر بیشتر بروز پوسیدگی، بیماری‌های لثه، در بعضی موارد ناراحتی‌های مفصل گیجگاهی ـ فکی مواجه خواهد بود و برای مقابله با بعضی از آنها باید مراقبت بیشتری از مجموعه دندانی خود داشته باشد.

درمان ارتودنسی، فقط یک بار قابل انجام است

فراموش نکنید تنها یک مرتبه می‌توان سیستم دندانی را در معرض نیروهای ارتودنسی قرار داد، پس انتخاب درمانگر باید براساس شناخت کافی از سوابق علمی و عملی وی باشد. چرا که  درمان ارتودنسی را نمی‌توان در میانه راه رها یا به درمانگر دیگری سپرد یا آن را برای مرتبه دوم در معرض نیرو‌ها قرار داد.