مراقبت های لازم در حین درمان ارتودنسی متحرک

دستگاههای ارتودنسی متحرک در موارد متعددی تجویز می شوند.

علیرغم ظاهر ساده دستگاههای ارتودنسی متحرک، نقش آنهادر درمان بسیار مهم و جدی است بطوریکه در برخی از بیماران استفاده مناسب از این وسایل به قیمت دور شدن از درمان های پیچیده ای مثل جراحی فک است.

شرط لازم  برای موفقیت درمان با دستگاههای ارتودنسی متحرک ، استفاده کافی از آنها با توجه به زمانی است که ارتودنتیست توصیه می کندکه در اغلب موارد نیازمند حداقل 16 ساعت استفاده در شبانه روز است.در برخی درمانها وسایل ارتودنسی متحرک تنها در هنگام صرف وعده های اصلی غذایی باید از دهان خارج شوند.عدم استفاده مناسب از دستگاهها منجر به عدم قرار گیری درست آنها در دهان، درد و ناراحتی و لقی دندانها و از بین رفتن نتایج درمانی ارتودنسی متحرک بدست آمده می شود.

درابتدای درمان ارتودنسی ممکن است این دستگاهها نحوه صحبت کردن کودکان را موقتاً تغییر دهند، ولی اغلب کودکان، خود را با آن وفق داده و بعد از طی یک الی چند روز بطور عادی صحبت می کنند. برای تطابق سریعتر بهتر است در روزهای اول درمان ارتودنسی بیمار با صدای بلندتر  صحبت کند  به این منظور می تواند صفحات کتابی را با صدای بلند بخواند.همچنین ممکن است در طی 48 ساعت اول درمان ارتودنسی آب دهان بیمار زیاد شده و قورت دادن آن سخت باشد . این مسئله جای نگرانی نداشته و فرد به سرعت به آن عادت می کند.در مواردی که بیمار دچار حالت تهوع می شود لازم است با متخصص ارتودنسی تماس بگیرد تا تغییرات لازم در پلاک ایجاد شود.

در طی درمان ارتودنسی بیمار می تواند رژیم غذایی عادی داشته باشد. ولی برای جلوگیری ازشکسته و کج شدن اجزاء دستگاههای ارتودنسی بهتر است از خوردن مواد غذایی چسبنده مثل آدامس ، شکلات و غذاهای سفت مثل پسته - فندق - بادام - یخ خودداری کند. برای حفظ سلامتی دندانها و لثه بعد از هر بار غذا خوردن، دندانهارا مسواک زده و پلاک ارتودنسی متحرک را  با یک مسواک بدون افزودن خمیر دندان یا هر نوع ماده شوینده  دیگر فقط با آب کافی بشویید. در صورتی که پلاک ارتودنسی متحرک کثیف یا بدبو شده است برای تمیز کردن آن می توانید از قرص هایی که به همین منظور وجود دارد و متخصص ارتودنسی در اختیار شما قرار می دهد استفاده نمایید. در مواقعی که از پلاک استفاده نمی کنید ، آن را در یک ظرف در بسته نگهداری کنید و جهت جلوگیری از شکسته یا کج شدن، از گذاشتن پلاکهای ارتودنسی متحرک در گوشه و کنار و جیب لباس اجتناب نمائید. عموماً بچه ها می توانند با داشتن دستگاههای ارتودنسی در دهان براحتی ورزش یا بازی نمایند، ولی گاهی این فعالیتها  تداخلاتی با ورزش یا بازی دارند. بهتر است با توجه به نوع دستگاه دستورات ویژه را از متخصص ارتودنسی دریافت نمائید.

طراحی، ساخت و دستور استفاده ازدستگاههای ارتودنسی متحرک برای هر بیمار متفاوت است ، لذا فقط دستورات توصیه شده به خود شما را بکار ببرید و از دستکاری کردن اجزاء آن خوداری نمایید.این اعمال علاوه بر تحت تاثیر قرار دادن درمان ارتودنسی می تواند باعث وارد شدن صدمات بیشتر به دندانهای شما شود.

درمان هدایت رشد

یکی از مشکلات مرتبط با درمان های ارتودنسی در کودکان ونوجوانان زمان شروع درمان ارتودنسی و یک یا دو مرحله ای بودن درمان است.

این مسئله بخاطر وجود فرآیند رشد در این گروه سنی است. متخصص ارتودنسی برای درمان بیمار بایستی سه مسئله مهم را ارزیابی کند. اول وضعیت فعلی بیمار دوم تغییراتی که بصورت طبیعی با رشد اتفاق می افتد و سوم تغییراتی که باوسایل درمان ارتودنسی قادر به انجام آن است. از آنجایی که در بزرگسالان رشد به معنای رایج وجود ندارد تصمیم گیری برای رفع مشکلات مرتبط با ناهنجاریهای این گروه آسان تر انجام می شود.

در کودکان دو مسئله بسیار مهم وجود دارد یکی مسایل مرتبط با رشد وتکامل دندانی  یعنی افتادن دندان های شیری و رویش دندان های دایمی است و دیگری مسایل مرتبط با رشد استخوانی و فکی است که مشکلات کوچکی یا بزرگی  فک وکوتاه یا بلند بودن فرم صورت را در بر می گیرد. در هر دو مسئله فوق پیچیدگی هایی وجود دارد که باعث شده است تا نقطه نظرات متفاوتی در بین متخصصان این رشته شکل بگیرد  که برای برخی از والدین گیج کننده  است.بطور کلی برخی از متخصص ارتودنسی در این موارد تمایل به شروع زود هنگام درمان دارند و معتقد هستند که درمان دو مرحله ای مناسب تر است. برخی در مقابل این دیدگاه به درمان ارتودنسی دو مرحله ای اعتقادی نداشته و با استناد به نتایج برخی از تحقیقات به این نتیجه رسیده اند که نتایجی که از درمان های دو مرحله ای گرفته می شود با درمان های تک مرحله ای نیز بدست می آید. دید گاه میانه ای نیز در حال شکل گیری است به نحوی که شروع درمان ارتودنسی را در سنینی توصیه می نماید که بتوان بلافاصله پس از درمان ارتودنسی مرحله اول درمان مرحله دوم را شروع کرد تا بتوان بهترین نتایج ممکن را در بهترین زمان ممکن بدست آورد.

نکته قابل توجه در ارتباط با تحقیقات انجام شده  آن است که نتایج این تحقیقات در هر کدام از درمان ارتودنسی به نتیجه واحدی تاکنون نرسیده است. عمده تحقیقات دارای نقاط ضعف خاص خود می باشند که همین نقاط ضعف باعث شده است تا توافق کلی در این ارتباط بوجود نیاید.مثلا در تحقیقاتی که نتایج درمان ارتودنسی دو مرحله ای را با درمانهای یک مرحله ای مقایسه کرده اند فاکتورهای مرتبط با اثرات روحی روانی یا تغییرات مرتبط با تغییرات بافت نرم و بهبود نیمرخ مورد توجه قرار نگرفته است.با جمع بندی این مسئله می توان چنین نتیجه گیری کرد که درمان ارتودنسی دو مرحله ای برای اصلاح مشکلات فکی و متعاقب آن تامین رابطه صحیح دندانی طرفدار بیشتری در بین متخصصان ارتودنسی دارد.البته عوامل دیگری مثل شدت ناهنجاری و یا خطرات مرتبط با ضربه خوردن دندانها نیز در تصمیم گیری موثر است.

درمان های پیشگیری ارتودنسی

درمان های پیشگیری به مجموعه ای از درمان های ارتودنسی اطلاق می شود که درآنها هدف کنترل کردن وضعیت فرد به نحوی است که نیاز به درمان بعدی را  از جنبه های طول دوره درمان،استفاده از وسایل پیچیده ارتودنسی، نیاز به کشیدن دندان دائمی و یا جراحی فک کاهش دهد.

انواع درمان های پشگیری کننده ارتودنسی عبارتند از :

1. فراهم نمودن فضا برای دندانهای در حال رویشی که دارای کمبود فضا هستند .

2. حفظ یا متقارن کردن فرم صورت با متأثر نمودن رشد فک

3.تحریک رشد فک دارای نقص رشدی یا کنترل رشد فک دارای رشد زیاده از حد

4. کاهش خطر آسیب به دندانهای جلو آمده

بطور کلی تشخیص دقیق این موارد نیازمند مشاوره با متخصص ارتودنسی است.نکته بسیار مهم آن است که اگر کودک دارای دندان شیری پوسیده ،ترمیم شده و کشیده شده است یا از نظر قرارگیری دندان ها بنظر غیر طبیعی می رسد لازم است در اسرع وقت توسط متخصص ارتودنسی مورد معاینه و مشاوره قرارگیرد.در کودکانی که هیچ مشکلاتی در این زمینه ندارند پیشنهاد انجمن ارتودنسی این است که این معاینه نباید دیرتر از 7 سالگی انجام شود .

ممکن است شروع درمان ارتودنسی ضروری نباشد اما معاینه دقیق در تعیین بهترین زمان شروع درمان کمک می نماید.در سن 7 سالگی ، اولین دندان آسیاب بزرگ در محیط دهان ظاهر می شود که نقش مهمی در جویدن وتثبیت الگوی قرارگیری دندانها دارد .در این هنگام متخصص ارتودنسی قادر است رابطه طرفی وجلو عقب وعمودی دندانها و فکین را ارزیابی کند. همچنین وجود دندانهای پیشین دراین سن می تواند جدا بودن دندانها و فک ، جلو بودن دندانها ، بسته بودن دندانها ،زیاده از حد دیده شدن لثه ها ، مشکلات رویشی ، خطر صد مه به دندانها ،وجود عادات مخرب و... را نشان دهد .

معاینه زود هنگام باعث تشخیص بموقع مشکلات ذکر شده می شود وفرصت زیادتری برای درمان مؤثر تر فراهم می کند .مداخله ماهرانه در الگوی رشد بیمار می تواند باعث هدایت رشدوتکامل شده واز بروزمشکلات شدید تر فکی در اینده جلوگیری کند .زمانی که مداخله ارتودنسی ضروری نباشد متخصص ارتودنسی می تواند رشد وتکامل را با دقت کنترل نموده ودرمان را در زمان ایده آل شروع کند .

مراقبت های ارتودنسی متحرک

 مانند بسیاری از معالجات پزشکی، همکاری بیمار در طی درمان  بسیار مهم بوده و بیشترین نقش را در طی درمان ارتودنسی ،بیمار، بر عهده دارد .

درمانهای مرتبط با اصلاح رشد (مشکلات فکی) درمانهای طولانی هستند که به همکاری بسیار زیادی نیاز دارند در این درمانها عمدتا از دستگاههای ارتودنسی متحرک استفاده می شود.

کاربرد دیگر استفاده از دستگاههای ارتودنسی متحرک حفظ نتایج درمانی بدست آمده از درمان ارتودنسی ثابت است.

در این حالت دستگاه ارتودنسی متحرک با حفظ موقعیت دندانها امکان تطابق استخوان و الیاف لثه ای با وضعیت جدید را فراهم می کند.

مدت زمان استفاده: شرط لازم  برای موفقیت درمان با این دستگاهها، استفاده کافی از آنها با توجه به دستوری است که متخصص ارتودنسی توصیه می کندکه در اغلب موارد نیازمند استفاده دائمی در طی شبانه روز است.در اوایل درمان ارتودنسی این دستگاهها تنها در هنگام صرف غذا از دهان خارج می شوند. استفاده ناکافی از این دستگاهها منجر به عدم امکان قرار گیری درست آنها در دهان، درد و ناراحتی و لقی دندانها واز بین رفتن نتایج درمان ارتودنسی بدست آمده می شود.

نحوه برداشتن پلاک ارتودنسی متحرک: جهت برداشتن پلاک از ناخن انگشت اشاره هر دو دست کمک گرفته و گیره های روی دندانهای کرسی را آزاد نمائید و ازگرفتن اجزاء سیمی دیگر اجتناب کنید. سایر اطلاعات مورد نیاز :از دستکاری اجزاء سیمی جداً خودداری نمائید، در صورت شکسته شدن دستگاه ارتودنسی متحرک علاوه بر این که درمان طولانی تر شده و نتایج بدست آمده قبلی از دست می رود ، هزینه  قالب گیری و  ساخت دوباره آن مجدداً دریافت  خواهد شد . از کم و زیاد نمودن نیروی فنرهای فعال شده ارتودنسی متحرک خودداری نمائید برای جلوگیری ازشکسته و کج شدن اجزاء دستگاههای ارتودنسی از خوردن مواد غذایی چسبنده مثل آدامس ، شکلات و غذاهای سفت مثل پسته - فندق - بادام - یخ و ... باید خودداری کند..ممکن است بعضی از دستگاههای ارتودنسی نحوه صحبت کردن کودکان را موقتاً تغییر دهند، ولی اغلب، کودکان، خود را با آن وفق داده و بعد از طی یک الی چند روز بطور عادی صحبت می کنند. برای تطابق سریعتر بهتر است در روزهای اول درمان ارتودنسی بیمار بیشتر و با صدای بلندتر  صحبت کند  به این منظور می تواند صفحات کتابی را با صدای بلند بخواند.در طی 48 ساعت اول ممکن است آب دهان بیمار زیاد شده و قورت دادن آن سخت باشد . این مسئله جای نگرانی نداشته و به سرعت به آن عادت می کند.در مواردی که بطور دائم بیمار دچار حالت تهوع می گردد لازم است با مطب تماس بگیرید تا تغییراتی در پلاک ایجاد گردد.در صورتی که قطعه ای از پلاک ارتودنسی متحرک جدا گردید و بیمار آنرا قورت داد در اغلب موارد بطور خود بخود دفع می گردد و جای نگرانی نیست بهر حال در اینگونه موارد لازم است موضوع را با متخصص ارتونسی خود در میان بگذارید.

برای حفظ سلامتی دندانها و لثه بعد از هر بار غذا خوردن، دندانهارا مسواک زده و پلاک ارتودنسی متحرک را  با یک مسواک بدون افزودن خمیر دندان یا هر نوع ماده شوینده  دیگر فقط با آب کافی بشویید. در صورتی که پلاک ارتودنسی متحرک کثیف یا بدبو شده است برای تمیز کردن آن می توانید از قرص هایی که به همین منظور وجود دارد استفاده نمایید. در مواقعی که از پلاک استفاده نمی کنید ، آن را در یک ظرف در بسته نگهداری کنید و جهت جلوگیری از شکسته یا کج شدن، از گذاشتن پلاک ارتودنسی متحرک خود در گوشه و کنار و جیب لباس اجتناب نمائید .

طراحی، ساخت و دستور استفاده ازدستگاههای ارتودنسی متحرک برای هر بیمار متفاوت است ، لذا فقط دستورات توصیه شده به شخص شما را بکار ببرید . مقدار نیرو، زمان و نحوه استفاده از دستگاههای خارج دهانی (چانه بند ـ هدگیر ـ  فیس ماسک) در موفقیت درمان تأثیر بسزائی دارد. لطفاً به دستورات داده شده در این خصوص نیز توجه فرمائید .عموماً بچه ها می توانند با داشتن دستگاههای ارتودنسی در دهان براحتی بدوند، جست بزنند، شنا کرده و یا بازی نمایند، ولی بایستی توجه داشت که در مواردی این فعالیتها عدم تجویز دارند. بهتر است با توجه به نوع دستگاه ارتودنسی و نوع ورزش دستورات ویژه را دریافت نمائید .در صورت شکسته شدن و یا بروز مشکل یا درد و ناراحتی در کوتاهترین زمان با مطب تماس بگیرید .

مراقبت های ارتودنسی ثابت

مانند بسیاری از معالجات پزشکی، همکاری بیمار در طی درمان ارتودنسی بسیار مهم بوده و بیشترین نقش را در طی درمان ،بیمار، بر عهده دارد .  

درمان با دستگاههای ارتودنسی ثابت جهت اصلاح نامرتبی های دندانی بطور میانگین یک ونیم تا دو سال طول می کشد و بعداز آن بایستی از پلاکهای متحرک برای حفظ وضعیت موجود تا محکم شدن استخوانهای اطراف ریشه دندانها استفاده نمود.

اجزا ء دستگاههای ارتودنسی گرانبها بوده و قرار دادن آنها به دقت و صرف وقت زیاد نیاز دارد. در صورت بی احتیاطی و شکسته شدن آنها، با طولانی شدن درمان ، خطر بروز مشکلاتی چون پوسیدگی دندانها، بیماری لثه و از دست رفتن فضای دندان کشیده شده و امکان درمان ارتودنسی صحیح از بین می رود.

لذا مراقبت از آنها و بهداشت دهان ضروری است.توصیه می شود به موارد ذیل توجه نمائید :    یک ساعت بعد از قراردادن براکتهای ارتودنسی بر روی دندانها ابتدا یک بار بطور دقیق مسواک بزنید و تا یک روز بعد،از خوردن و آشامیدن مواد خوراکی رنگی مثل: چای، نوشابه، سس، رب، سبزی، شکلات، پاستیل و ... خودداری نمائید . در روزهای اولی که وسایل ارتودنسی در دهان شما قرار می گیرد ممکن است دندانها حساس شده و یا کمی درد و ناراحتی داشته باشید.در اغلب موارد این درد ناشی از ارتودنسی در هنگام جویدن غذا زیادتر می شود.در اغلب موارد این درد خفیف و قابل تحمل است .در صورتی که درد زیادتری داشتید واحساس کردید نیاز به مسکن دارید از یک مسکن ساده مثل استامینوفن استفاده نمایید.اگر درد شدید یا مداوم داشتید با متخصص ارتودنسی خودتان تماس بگیرید . بیمار می تواند در طی درمان رژیم غذایی عادی داشته باشد. برای جلوگیری ازشکسته و کج شدن اجزاء دستگاههای ارتودنسی از خوردن مواد غذایی چسبنده و غذاهای سفت مثل پسته - فندق - بادام - یخ و ... خودداری کنید.  از گاز زدن مواد غذایی مانند ساندویچ، سیب، هویج و میوه های مشابه خودداری نموده وبرای میل نمودن آنها، ابتدا آنها را با کارد تکه تکه نموده سپس میل نمایید . برای استفاده از  تنقلات مثل پسته، فندق وبادام بهتر است ابتدا آنها را خرد نموده وسپس مصرف کنید.بهترین کار در این موارد آسیاب نمودن آنها می باشد.هسته میوه های هسته دار مثل: هلو، شلیل، زردآلو  ،گوجه سبز و ... بایستی قبل از قرار دادن آنها در دهان جدا شده و سپس مصرف شوند.  در موارداورژانس مثل : شکستن، خم شدن، باز و جدا شدن قسمتی از دستگاه و سیم با  متخصص ارتودنسی خودتان تماس بگیرید تا دستورات لازم به شما داده شود.در صورتی که مشکل پیش امده باعث ناراحتی ، درد یا آزردگی مخاط دهان شما نشده ضرورتی برای مراجعه خارج از وقت مقرر وجود ندارد. میزان نیرو و زمان استفاده ازدستگاهها ی خارج دهانی (فیس ماسک ، هدگیر، چانه بند) و کش های داخل دهانی ارتودنسی در پیشرفت درمان نقش بسزایی دارد. لطفاً نیروی آنرا کم و زیاد ننموده و زمان تجویز شده را دقیقاً رعایت کنید.استفاده نا منظم از این وسایل دقیقا مانند استفاده نکردن آنها است. در صورت تجویز کش های داخل دهانی، قبل از تمام شدن کش ها جهت دریافت مجدد آن به مطب  مراجعه نمائید .عموماً بچه ها می توانند با داشتن دستگاههای ارتودنسی در دهان براحتی بدوند، جست بزنند، شنا کرده و یا بازی نمایند، ولی بایستی توجه داشت که در مواردی این فعالیتها عدم تجویز دارند. بهتر است با توجه به نوع دستگاه و نوع ورزش دستورات ویژه را دریافت نمائید .